Akıllı Şehirlerde Atığın Nakde Dönüşümü

Akıllı telefon, akıllı araba, akıllı ev, akıllı eşyalar derken yapay zekanın kapsama alanı akıllı şehirlere kadar genişledi. Peki akıllı şehirlerde atığın nakde dönüşümü mümkün mü?

Doğal kaynakların yetersizliği, çevre kirliliği ve atık gibi problemlerle boğuşan yerel yönetimler; şehirleri daha yönetilebilir kılmak ve vatandaşları bu sürece dahil edebilmek için “Atık Nakıt” gibi projeler geliştirmeye başladılar. Bu makalede de akıllı şehirlerde atığın nakde dönüşümü üzerine bir değerlendirmede bulunarak “Akıt Nakit Projesi”nden bahsedeceğiz.

Akıllı Şehirler Ve Türkiye Gerçeği

Tarih boyunca toplumlar, değişen ihtiyaçlara ve artan nüfusa göre yeni ve gelişmiş yerleşim birimleri kurmuşlardır. Bunlar, günümüz modern dünyasında metropollere kadar ilerlemiş ancak artan popülasyon ve nüfus yoğunluğu ile birlikte metropoller de sürdürülebilirliğini kaybetmiştir.

Bu yüzden yani daha yaşanabilir şehirler için insan odaklı yaklaşımlar geliştirilmeye çalışılmaktadır. Bu anlamda temel araç, bilgi çağının en önemli faktörü olan “teknoloji”dir. Kısacası; bilgi teknolojileri ve nesnelerin interneti gibi bir takım konseptler, şehirleri akıllı hale getirmekle kalmıyor. Bu teknolojiler aynı zamanda; hem yöneticilerin hem de vatandaşların gözü kulağı oluyor.

∴

Kısacası bir insan dış dünyadan duyu organları vasıtasıyla nasıl bilgi topluyorsa, günümüz şehirlerinde de sensörler aracılığıyla bilgi toplamak mümkün hale gelmiştir. Daha sonra ise bu bilgiler değerlendirilip işlenerek, şehrin var olan yahut potansiyel problemlerine çözümler üretilmiştir. Mesela Atık Nakit veyaa Akıllı Çöp Kutuları gibi…

Tüm bunlardan yola çıkarak diyebiliriz ki, geleceğin vizyonu olan akıllı şehirler; bilgi toplumunun yaşam alanı olarak tanımlanmaktadır.

∴

Teknolojik altyapı ve coğrafi verilerden güç alarak artan nüfus ile şehirlerde oluşan karmaşıklığın önüne geçmeyi hedefleyen akıllı şehir uygulamalarını 2020 ile 2023 yılları arasında ülke stratejisi yapan Türkiye ise bu alanda analiz ve yatırım çalışmalarına hız vermiştir.

Katı Atık Yönetimi

Akıllı Şehirler, yalnızca elektronik veya dijital olanaklarla donatılmış ve bu olanaklarla yönetilen kentler olarak değerlendirilemez. Buna göre; sosyoekonomik olarak insan paydaşı ile beraber kentin sürdürülebilir bir yaşam alanına dönüştürülmesi; çevresel atık tehlikelerine sığ ve yüzeysel önlemler yerine köklü çözümler üretilmesiyle mümkündür. Ayrıca bilgi kültürünün toplum içerisinde hâkim kılınması da bu süreçte önemlidir.

Özetle; şehrin en önemli sorunu olarak görünen katı atıkların, geri dönüşüme kazandırılabilmesi için akıllı şehir uygulamaları önem arz etmektedir. Çünkü bu atıkların insana zarar vermeden doğa ile buluşabilmesi gerekmektedir. Bu da sadece akıllı şehir olarak adlandırılan konseptle mümkündür. Dünya üzerinde, Amerika’da Los Angeles ve Kanada’da Toronto gibi şehirlerde uygulanan bunlara ek olarak çeşitli Avrupa şehirlerinde de örneklerini gördüğümüz katı atık yönetim projelerine ülkemizde İstanbul Başakşehir Belediyesi ve Şile Belediyesi‘nde rastlıyoruz. Bu arada yeni nesil katı atık yönetimiyle ilgili bu süreç bizde “Atık Nakit Projesi” olarak adlandırılmıştır.

Atık Nakit Projesi Nedir?

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bünyesinde gerçekleştirilen Sıfır Atık Hareketi kapsamında çalışan Atık Nakit, belediyelerdeki iş yoğunluğunu azaltan, geri dönüşüm ağını tamamıyla dijitale entegre eden bir sistemdir. Diğer bir ifadeyle Atık Nakit; geri dönüştürebilir atıkları üreten ev, işletme, kamu kurumları ile bu atıkları toplayan belediye ya da firma arasında bağ kurmaktadır.

Bu arada envanter sistemi sayesinde belediye bölgesinde bulunan geri dönüşüm ünitelerine tanımlanan QR kod ile harita üzerinden konumlandırılması yapılan çöp kutuları izlenebilmektedir. Ayrıca sürücüler üzerinden kontrol paneli ile sahanın takibi de yapılabilmektedir.

Randevu sisteminde ise “Sıfır Atık”ın zorunlu kıldığı kamu kurumları, alışveriş merkezi, okul, üniversite, toplu konut siteleri vb. yerler için rota oluşturuluyor. Böylece gelen randevulara giden toplayıcı; atığı tartıp alarak sisteme tanımlıyor. Bunun sonucunda ise kullanıcılar, yani atığı doğru bir biçimde sağlayanlar, puan kazanıyorlar.

Akıllı Şehirlerde Atığın Nakde Dönüşümü

Atık Nakit sistemine girilen katı atık, çeşidine göre belirlenmiş katsayılarla çarpılarak toplanan her bir puan bir liraya tekabül etmektedir. Bu paunlar karşılığında belediye özelinde belirlenen hediyeler; aidat yardımından, canlı bitkiye, kamelyalardan banklara kadar çeşitlilik göstermektedir.

Bu arada sistem; teşvik edici özelliğiyle vatandaşı da geri dönüşüm ekosistemine dahil ediyor. Yani “Atık Nakit” projesinde, bireysel atıklar için belediye bünyesinde oluşturulan çadırlar ve kamyon tipi atık getirme merkezlerinde vatandaşlara işlem yapabilmeleri için mobil uygulama üzerinden QR Kod veriliyor. Yakınında bulunan toplama merkezlerine atığını teslim eden vatandaşlar ise bu şekilde puan kazanabiliyor. Ve kullanıcılar; bu puanlarla sinema, tiyatro gibi etkinlikler için bilet alabiliyor veya sosyal tesislerden yararlanabiliyorlar. Ayrıca bu puanlar, market alışveirşi için çeke de dönüştürülebiliyor.

Akıllı Çöp Kutuları

Avrupa kıtasında örnekleri bulunan sensörlerle donatılmış çöp kutuları yerli yazılım ve üretimle yaygınlaşarak yakında tüm Türkiye’de kullanılacak.

Bu arada akıllı çöp kutuları; içindeki çöpün miktarını otomatik olarak algılayıp bunları sıkıştırabiliyor, normalden 8 kat fazla çöpü depolayabiliyor ve nihai doluluğa ulaşınca sahip olduğu teknoloji sayesinde belediyeye haber / bildirim yollayabiliyor. Ayrıca tüm bunları yaparken enerjisini üzerindeki güneş panelinden sağlıyor. Üzerindeki sıcaklık sensörü sayesinde ise yangın oluşumunu engelleyen bu yeni nesil akıllı çöp kutuları, üzerindeki led ekran ile belediyelere reklam alanı da sunuyorlar. Bu da belediye için ek bir gelir anlamına geliyor. Son olarak akıllı çöp kutuları; en uygun rotayla birlikte trafiğin mevcut durumunu belediyeye ileterek çöp toplama aracının yakıt tasarrufu yapmasını sağlıyor.

∴

Tüm bunlardan yola çıkarak son söz niyetine diyebiliriz ki; görüldüğü üzere, yerel yönetimlere akıllı şehirlere dönüşüm sürecinde gerçekten de büyük sorumluluklar düşüyor.