Marka Türleri: Tescilin Etkisini Gösterdiği Coğrafi Alana Göre Markalar

A’dan Z’ye Marka Yönetimi konulu yazı dizimizin üçüncü bölümünde “Marka Türleri / Marka Çeşitleri Odağında Markaların Sınıflandırılması” konusuna değinmiştik. Bildiğiniz üzere bu konu; 6 ana başlık ile 14 alt başlıktan oluşuyor. Geçen haftalarda ilk 3 ana başlığı anlattık. Şimdiyse, marka türlerinden dördüncüsüne; “Tescilin Etkisini Gösterdiği Coğrafi Alana Göre Markalar”a değineceğiz.

Markaların Sınıflandırılması, diğer bir ifadeyle Marka Türleri / Marka Çeşitleri toplamda 6 ana başlık ve 14 alt başlıktan oluşmaktadır. Bu yönüyle Markaların Sınıflandırılması (Marka Türleri) konusunun oldukça kapsamlı olduğunu söyleyebiliriz.

Geçen hafta Marka Türleri’nin üçüncü ana başlığı olan “Tanındığı Çevreye Göre Markalar” konusunu anlatmıştık. Şimdi Markaların Sınıflandırılması konusunun dördüncü ana başlığına geçiyoruz: Tescilin Etkisini Gösterdiği Coğrafi Alana Göre Markalar.

Tescilin Etkisini Gösterdiği Coğrafi Alana Göre Markalar

Marka Türleri konusunun, Tescilin Etkisini Gösterdiği Coğrafi Alana Göre Markalar üst başlığı altında 3 alt başlık var. Diğer bir ifadeyle literatürde Tescilin Etkisini Gösterdiği Coğrafi Alana Göre Markalar 3’e ayrılmaktadır.

Bunlar;

Ulusal Marka
Topluluk Markası (CTM)
Uluslararası Tescilli Marka (Madrid Sistemi)

Şimdi sırasıyla bu 3 alt başlık çerçevesinde marka türleri konusunu, tescilin etkisini gösterdiği coğrafi alana göre markalar perspektifinde açıklayacağız.

Ulusal Marka

Marka tescilinin belli bir ülke içinde geçerli ve sınırlı olması halinde bu tür markalara “ulusal marka” denilmektedir. Bilindiği üzere marka tescilinin geçerliliği yerel ve global olmak üzere iki farklı düzeyde olmaktadır. Buna ek olarak eğer uluslararası marka tescili için bir adım atılacaksa yahut markanın kısa / uzun vadede böyle bir amacı söz konusuysa öncelikle markanın “ulusal marka” olarak tescil edilmesi gerekir.

Topluluk Markası

Marka tescilinin Avrupa Birliği ülkelerinin tamamında geçerli olmasını temsilen Avrupa Topluluğu Markası tabiri kullanılmaktadır. Bu işlemin tam ismi Community Trade Mark’tır. Kısa ve bilinen şekliyle CTM olan bu sürecin yahut işlemin odağında tek marka başvurusuyla tüm AB üyesi devletlerde geçerli bir marka tescil belgesi almak vardır. Topluluk Markası olarak adlandırılan bu sistemin yürürlüğe girme tarihi ise 1996 senesidir

Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üye bir ülke olmamasına karşın Türk vatandaşları / Türk markaları, Paris Sözleşmesi gereğince CTM işlemi gerçekleştirebilmektedirler. Böylece Türk markalarının AB ülkelerinde korunması sağlanmaktadır.

Bu işlemin gerçekleştiği Topluluk Marka Ofisi’nin tam adı “Office for Harmonization in the Internal Market (Trademarks and Designs)” yani “İç Pazarda Harmonizasyon İçin Ofis (Markalar ve Tasarımlar)”dır. Adından da anlaşılacağı üzere OHIM’ın yetki alanı sadece markalarla sınırlı değildir. 2003’ten itibaren endüstriyel tasarımlar da bu birimin yetkisindedir.

Özetlemek gerekirse Topluluk Markası olarak adlandırılan tescil sistemi, AB topluluğu içerisinde malların ya da hizmetlerin serbest dolaşımı ilkesinin bir neticesi olarak ortaya çıkmıştır. Topluluk Markası çerçevesinde sağlanan koruma, belli bir sayıdaki topluluk üyesi ülkeyle sınırlanmamıştır. Diğer bir ifadeyle Topluluk Markası olarak tescil ettirilen bir marka tüm AB ülkelerinde geçerlidir

Topluluk Markası’nın (CTM) Avantajları

Tüm AB üyesi ülkelerde markanın korunması sağlanır.
Tek başvuru ile tüm AB ülkelerinde marka tescil ettirilir.
Her ülkede tek tek tescil ücreti ödemek yerine tek ödemeyle işlem gerçekleştirilir.
Her ülke için ayrı ayrı mevzuatlar takip edileceğine tek mevzuatla işlem gerçekleştirilir

Topluluk Markası’nın (CTM) Dezavantajları

Marka tescil başvurusu topluluk üyesi herhangi bir ülkede itirazla karşılaşırsa (ve itiraz OHIM tarafından kabul edilirse) bu itiraz tüm ülkeleri kapsamaktadır. Dolayısıyla Topluluk Markası başvurusu tüm ülkelerde reddedilir.
Başvuru yapılırken bir ya da birkaç ülkeyi seçmek mümkün değildir. Başvuru mecburen tüm AB ülkelerini kapsamaktadır.

Uluslararası Tescilli Marka (Madrid Sistemine Göre)

Madrid Sistemi; tıpkı Topluluk Markası olarak adlandırılan ve kısaca CTM şeklinde ifade edilen sisteme benzemektedir. CTM, AB üyelerini kapsayan marka tescil işlemiyken, Madrid Sistemi, AB’den daha geniş bir alanı kapsamaktadır. Diğer bir ifadeyle Madrid Sistemi, çok sayıda ülkede geçerliliği olan bir marka tescil sistemidir. Bu yüzden uluslararası düzeyde marka koruması yapmak için Madrid Sistemi odağında marka tescil işlemi gerçekleştirilmelidir.

Madrid Sistemi, marka sahiplerini; her ülkeye ayrı ayrı başvuru yapma zahmetinden, her ülkenin yasal mevzuatına uygun işlem gerçekleştirme zorluğundan ve her ülke için ayrı bir marka tescil ödemesi yapma külfetinden kurtarmaktadır. Özetle marka tesciline ilişkin işlemler (başvuru, devir, iptal, yenileme, yasal mevzuat takibi, ücret) Madrid Sistemi ile teke indirgenmiştir.

∴

Madrid Sistemi 1891’deki Madrid Anlaşması ile başlamıştır. Ancak bu anlaşmaya katılım sınırlı olmuştur. Bu nedenle 1989 yılında Madrid Protokolü kabul edilmiştir. Bu protokolün temel amaçlarını birkaç maddeyle özetlemek istiyorum. Böylece konuyu pekiştirmek mümkün olacaktır.

Madrid Protokolü’nün Amaçları

Madrid Anlaşması’na yönelik sıkıntıları ve çekinceleri ortadan kaldırmak
Katılımı artırmak
Madrid Sistemi’nin coğrafi alanını genişletmek
Madrid Sistemi ile Topluluk Sistemi (CTM) arasında bağ oluşturmak

Madrid Sistemi’nin Avantajları

Madrid Sistemi’yle;

Tek bir ofis vasıtasıyla
Tek bir dilde (İngilizce)
Tek bir ücret ödeyerek
Tek bir mevzuat takip edilerek
Tek bir form kullanılarak

başvuru gerçekleştirilir. Ayrıca Madrid Sistemi’nin birden çok ülkede, tek bir tescil no ile, tek bir yenileme tarihiyle ve birden çok tescil elde etme gibi avantajları da vardır.

Bu arada Madrid Sistemi’nden yararlanabilmek için Madrid Protokolü’ne taraf bir ülkede yaşıyor olmak yahut markanın o ülkede yasal faaliyette bulunması gerekmektedir. Buna ek olarak Madrid Sistemi’ne dahil olmayan bir ülkede marka korumasının sağlanmadığı detayını da belirtmekte yarar var.

A’dan Z’ye Marka Yönetimi

A’dan Z’ye Marka Yönetimi konulu yazı dizimizin “Marka Türleri / Marka Çeşitleri” bölümünde yer alan başlıklardan biri olan “Tescilin Etkisini Gösterdiği Coğrafi Alana Göre Markalar” konusuna değindik. Böylece markaların sınıflandırılmasına dair 6 ana başlıktan dördüncüsü değerlendirmiş olduk. Bir sonraki makalede ise markaların sınıflandırılması konusunun beşinci ana başlığını değerlendireceğiz.

Kaynakça

Marka Yönetimi – Prof. Dr. Nurhan Babür Tosun
Marka Yönetimi – Prof. Dr. Hamdi Yasaman
Branding Türkiye – www.brandingturkiye.com
İlgili Mevzuat – http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.556.pdf
Doç Dr. Hayrettin Çağlar – Marka Hukuku Temel Esaslar
Zeynep Üzüm – Tanınmış Markaların Türk Hukuku Kapsamında Tanımı ve Korunması, Fikri ve Sınaî Haklar Dergisi,
WIPO Kriterleri – https://www.wipo.int/madrid/en/
Türk Patent Enstitüsü – https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/2418BE5F-31F1-48BE-A08F-AE068815736F.pdf
Türk Patent Enstitüsü – https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/F047EE8C-1CE3-4C04-BDC6-1A332590EE45.pdf
Mevzuat Net – https://www.mevzuat.net/fayda/marka120399.aspx
Resmi Gazete – http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/04/20050409-2.htm
HKMO – https://www.hkmo.org.tr/mevzuat/mevzuat_detay.php?kod=11&turu=YO&tipi=MES
Avrupa Birliği’nde Marka Ve Tasarım Koruma Yolları – İTO
Türk Fikri Mülkiyet Hukukunda Güncel Gelişmeler – İTO – Dr. Cahit SULUK / Yasemin KENAROĞLU
Sorularla Türk Markalar Hukuku – İTO
Stratejik Marka Yönetimi – Mürsel Ferhat Sağlam