Yargıtay ‘Devrim’ Kararı Verdi: Başka Bir Markada Kullanılamayacak

Yargıtay Devrim için merakla beklenen kararı verdi. Buna göre Türk tarihi ve kültürü için önemli ve topluma mal olmuş bir değer olarak kabul edilen Devrim, başka bir markada kullanılamayacak. 

1961’de Cemal Gürsel‘in talimatıyla o zamanki adıyla Eskişehir Demiryolu Fabrikaları olan TÜLOMSAŞ’ta üretilen Türkiye’nin ilk yerli otomobili Devrim, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararıyla koruma altına alındı. Şimdi durup dururken bu konu nasıl ya da niye gündem oldu? diye merak ediyor olabilirsiniz. Aslında konu sanıldığı kadar yeni değil. Zira Yargıtay’ın bu kararı almasının 2007’ye uzanan bir mazisi var.

Devrim 2007’de Tescil Ettirildi 

Malkoçlar Otomotiv Sanayi, ürettiği bir otomobile Devrim adını vererek 2007’de bu ismin marka tescil işlemlerini yaptırdı. Ancak Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii AŞ (TÜLOMSAŞ) ise bu ismi ilk kez kendilerinin kullandığını dolayısıyla da Malkoçlar Otomotiv’in kendi ürettiği otomobile bu ismi veremeyeceğini iddia etti. Ardından tescilin hükümsüzlüğüne ve sicilden terkine karar verilmesi istemiyle firmaya dava açtı.

Malkoçlar Otomotiv ise şirket olarak “İlk Yerli Ferrari” adı altında Etox markalı araçlar ürettiklerini belirtti. Ve şirket, Devrim ibaresinin bu aracın modellerinden sadece biri olduğunu savundu. Sonuç olarak davanın reddini talep etti.

Yerel Mahkeme Karar Verdi

Dava sürecinde Ankara 3. Fikri ve Sınai Haklar Mahkemesi, davayı reddetti. Yerel mahkeme, Devrim sözcüğünün doğrudan doğruya tarihi, kültürel bir değer veya bu nitelikte nesne ile özdeşleşmiş olmadığı gerekçesiyle “Devrim” markasının tescil edilmesinin kanuna aykırı olmadığına hükmetti. Kısacası Yerel Mahkeme, Malkoçlar Otomotiv’in haklı olduğuna dair karar verdi.

Tabi dava süreci bununla sınırlı kalmadı. Kararın temyiz edilmesi üzerine bu defa dosya “Yargıtay 11. Hukuk Dairesi”ne geldi. Nihayetinde yerel mahkemenin kararı Yargıtay tarafından oy birliğiyle bozuldu.

Yargıtay Devrim Hakkında Merakla Beklenen Kararı Verdi

Dava sürecinde; Devrim ibaresinin ilk kez 1961’de resmi mercilerin verdiği görev doğrultusunda davacı tarafından imal edilip ilk Türk malı otomobil olarak topluma tanıtıldığı vurgulandı. Kısacası, Türk otomotiv endüstrisi tarihinde önemli bir konuma sahip olan Devrim otomobillerinin; özellikleri ile taşıdığı anlam ve yapısı itibarıyla kültürel bir değer olduğu belirtildi. Kararda ayrıca davacı TÜLOMSAŞ Genel Müdürlüğü’nün Devrim otomobilini halen muhafaza ettiği belirtildi. Buna ek olarak; bu kültürel ve endüstriyel simgenin TÜLOMSAŞ tarafından çeşitli etkinliklerde sergilenmesi neticesinde Devrim’in Türk tarihi ve kültürü için önemli ve topluma mal olmuş bir değer haline geldiğinin anlaşıldığı ifade edildi.

Kararda, Devrim ibaresinin, Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin, “Marka tescilinde red için mutlak nedenler” başlıklı 7. maddesinin, “kamuyu ilgilendiren tarihi ve kültürel değerler bakımından halka mal olmuş markaların tescilinin reddedileceği”ne ilişkin hükmü kapsamında kaldığının kabul edilerek, sonucuna göre karar verilmesi gerektiği tespiti yapıldı.

Yerel Mahkeme İlk Kararında Israr Etti

Yargıtay tarafından verilen karara ve konunun açıklanmış olmasına rağmen yerel mahkeme kararında direndi. Mahkemenin direnme kararında şu ifadeler yer aldı:

“Bir ibarenin toplumun bir bölümünü ilgilendiren, belirli bir süre gündem oluşturan bir ad olması, bu adın veya ibarenin kamuyu, yani toplumun önemli kısmını ilgilendiren tarihi veya kültürel bir değer olarak kabulü için yeterli değildir. Dönemsel ve sektörel önemi haiz bulunan, bunun dışında genel bir kavramı da ifade eden ‘Devrim’ kelimesinin tarihi veya kültürel bir ada dönüşmesini sağlayacak bir değerinin olduğunu kabule imkan bulunmamaktadır.” 

Davacı TÜLOMSAŞ tarafından mahkemenin direndiğine dair karar da temyiz edildi. Temyiz dilekçesinde, adına sinema filmleri çekilen, her yıl on binlerce insanın ziyaret ettiği, ülkenin çeşitli yerlerinde sergilenen Devrim markasının toplumun tamamına mal olduğu kaydedildi. Buna ek olarak; Devrim, Türk sanayisinin en önemli kilometre taşlarından biri olarak vurgulandı. Dolayısıyla Devrim’in topluma mal olmuş kamusal bir ibare olmaktan çıkarılarak bir kimsenin veya şirketin tekeline verilmesini sağlamak sonucunu doğuran yerel mahkeme kararının bozulması istendi.

Son Sözü Hukuk Genel Kurulu Söyledi

Temyiz üzerine dosya, Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna geldi. Kurul, Ankara 3. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesinin kararını oy birliğiyle bozdu, Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin gerekçesini hukuka uygun buldu.

Sonuç olarak Eskişehir’de TÜLOMSAŞ ait tesislerde üretimi yapılan ilk otomobil olan Devrim adlı otomobil, Yargıtay kararıyla Türk tarihi ve kültürü için önemli ve topluma mal olmuş bir değer olarak kabul edildi. Bu yüzdende Devrim isminin başka markada kullanılamayacağına karar verildi.