Tüketici Davranışı Nedir? Tüketici Davranışının Özellikleri Nelerdir?

Bu makalede her an değişiklik gösteren tüketici davranışı konusuna değineceğiz. Böylece Tüketici davranışı nedir? Tüketici davranışının özellikleri nelerdir? sorularına yanıt vermiş olacağız.

Tüketici davranışı kavramını açıklamadan önce kısa bir değerlendirme yapmak gerektiğini düşünüyorum. Tüketiciler hayatları boyunca ihtiyaç ve isteklerini gidermek için birçok mal veya hizmet satın alırlar. Öte yandan bir tüketici satın alacağı her ürün ya da hizmet için aynı karar alma aşamalarını izlemeyebilir.

Örneğin, otomobil satın almayla ekmek satın alma sürecinde izlenen yöntem birbirinden takdir edersiniz ki farklıdır. Ayrıca satın alma kararları, tüketiciden tüketiciye de farklılık gösterebilmektedir. Genellikle işletmeler kimlerin hangi malı; neden, nereden, nasıl, ne zaman ve ne kadar satın aldıklarını bilmek ister.

Ürünlerde fiyatlandırma, satış faaliyetlerinin düzenlenmesi, reklam ve şirket imajı oluşturması açısından tüketici davranışlarının bilinmesi gerekir.

Tüketici Davranışı Nedir?

Tüketici davranışı; bireylerin veya grupların istek ve ihtiyaçlarını karşılamak için ürün ve hizmetleri seçme, satın alma, kullanma ve elden çıkarmadaki kararları ve bunlarla ilgili faaliyetleri içeren bir süreç olarak tanımlanabilir.

Satın alma bir süreçtir!

Tüketici davranışlarının esasını satın alma davranışı oluşturur. Satın alma davranışı ise bir süreçten ibarettir. Satın alma süreci karardan önce başlar ve karardan sonra da devam eder. Tüketici, içsel (yaşam tarzı, kişisel özellikleri vb.) ve dışsal (sosyal sınıflar, kültür, çevresel etkiler vb.) uyarıcıların etkisiyle bir ürün veya hizmete ihtiyacı olduğunu hisseder. Ve bu ihtiyacını karşılayabilecek ürün seçeneklerini belirlemeye başlar.

Tüketici Davranışının Özellikleri Nelerdir?

1) Tüketici davranışı güdülenmiş bir davranıştır: Tüketici davranışı belirli güdülenme sonucunda ortaya çıktığından, belirli amaçları gerçekleştirmek için yapılırlar. Dolayısıyla tüketici davranışı, tüketici istek ve ihtiyaçlarını tatmin etme amacını gerçekleştirmek için yapılan davranışlardır.

2) Tüketici davranışı dinamik bir süreçtir: Süreç birbirine bağlı, birbiri ile ilgili ve birbirini izleyen adımlar serisidir. Tüketici davranışları son derece dinamik bir süreç olup tüketim sürecini oluşturan faaliyetler belirli bir düzen ve hiyerarşi içinde gerçekleşmektedir.

Satın Alma Öncesi Adımlar

İhtiyacı görmek
Seçenekleri arama
Seçenekleri değerlendirmek

Satın Alma Sürecindeki Adımlar

Satın alma davranışı
Ürünü / Hizmeti deneyimleme

Satın Alma Sonrası Adımlar

Tüketim deneyimi ve değerlendirme
Geri bildirim sağlamak
Satın alma sürecini bitirmek, sonlandırmak.

3) Tüketici davranışı farklı rollerle ilgilenir: Tüketim sürecinde tüketiciler farklı roller üstlenebilirler. Buna göre her birinin tüketim sürecindeki rolleri ve faaliyetleri de farklı olacaktır. Bu kapsamda tüketiciler; başlatıcı, etkileyici, karar verici, satın alıcı, kullanıcı olarak rol alabilirler.

4) Tüketici davranışı çevre faktörlerinden etkilenir: Çevresel faktörler, tüketici davranışlarını etkilemektedir. Ancak çevresel faktörlerin etkisi satın almanın amacına, tüketicinin içsel durumuna ve diğer durumsal faktörlere göre değişebilmektedir. Çamaşır makinesi bozulan bir kişinin satın alma davranışı ile yeni evlenecek birinin çamaşır makinesi seçiminde dikkate aldığı faktörler değişiklik gösterir. Satın alma faaliyetinin öncelik düzeyi farklı olduğundan satın alma davranışlarında da farklılık olacaktır. Ekonomik beklentiler, satın alma kararlarını erteleme veya hızlandırmaya neden olabilmektedir.

Örnek;

Örneğin, insanların korkutulması ya da yönlendirilmesi biçimindeki etkiler olumsuz olarak nitelendirilmektedir. Yeni ürünler hakkında bilgi sağlamak, yeni satış kampanyalarını öğrenmek ise olumlu etkilere örnek olarak gösterilebilir. Kültür, aile, danışma grubu, pazarlama çevresi dış faktörlere örnek olarak verilebilir.

5) Tüketici davranışları, farklı kişiler için farklılıklar gösterebilir: Bu özellik doğal bir sonuç olarak kabul edilebilir. O yüzden de tüketici davranışını anlamak için insanların neden farklı davranışlarda bulunduğunu anlamak gerekir. Kişilik, motivasyon, öğrenme, kişisel deneyimler gibi olgulara bağlı olarak tüketici davranışları da değişir. Tüketici davranışlarının incelenmesi, ürün ve hizmet geliştirilmesinde yardımcı olmaktadır. Örneğin; çocukları ilaç kutularından uzak tutmak zor olduğu için, çocuklar tarafından açılamayan ilaç kutuları üretilmiştir.

6) Tüketici davranışı karmaşıktır ve zamanlama açısından farklılık gösterir: Çeşitli ürünler için verilecek satın alma kararlarının karmaşıklığı ve karar vermek için ihtiyaç duyulan zaman birbirinden farklılık gösterir. Zamanlama, satın alma kararının ne zaman alındığını ve bu sürecin uzunluğunu belirtmektedir. Karmaşıklık ise, karar vermede etki eden faktörlerin sayısını ve kararın zorluğunu ifade etmektedir. Kararın karmaşıklık düzeyine harcanacak zamanı etkilemektedir. Karmaşık ve zor kararlar vermek daha çok enerji harcamaya neden olmaktadır. Daha kolay karar vermek için başkalarının görüş ve önerilerini almak, marka bağımlılığı oluşturmak gibi yöntemler uygulanabilmektedir.