Sosyal Linç Ve Siber Zorbalık Nedir?

Teknolojinin kötüye kullanımından doğan problemler arasında “siber zorbalık” / “sosyal linç” gibi sorunlar var. Henüz bu konularda yasal olarak net çözümler üretilmemiş olsa da siber zorbalık konusunda yaşanan mağduriyetler söz konusudur. 

Teknolojinin gelişmesi iyiye işaret gibi gözükse de genellikle, teknolojinin kötüye kullanımına dair ihtimali göz ardı ediyoruz. Dijital teknolojiler ve internetle birlikte literatüre giren sosyal linç ve siber zorbalıktan bahsetmeden önce kavramsal olarak bu sözcüklerin tanımlarını yapalım.

Sosyal Linç Ve Siber Zorbalık

Sözlükte “Linç” kelimesi şöyle tanımlanmakta;

“Halktan bir topluluğun, bir suçluyu ya da kendilerine göre suç olan bir davranışta bulunmuş birini, yumruk, taş, sopa gibi araçlarla döve döve öldürmesi”

“Sosyal Linç” ya da “Siber Zorbalık” dediğimiz kavramların yaygın olarak kabul edilen açıklaması ise şu şekilde:

“Bir kişi ya da grup tarafından internet aracılığıyla tek başına kendini savunması zor bir kişiye yönelik agresif ve bilinçli eylem ve davranış”

ABD Suç Önleme Konseyi (National Crime Prevention Council) ise bu kavramı açıklıyor;

“İnternet, cep telefonu ve diğer dijital haberleşme araçlarıyla bir kişiyi utandırmak ve incitmek için mesaj ya da fotoğraf paylaşımı”

Siber zorbalık eylemlerinde bulunan kişilere Siber Zorba denilmektedir. Zorbalığa uğrayan ve mağduriyetini yaşayan kişiler ise Siber Mağdur olarak tanımlanmaktadır.

∴

Günümüzde fiilen şiddet suçu işleyen insanların yanı sıra bazı insanlar fiilen şiddet suçu yapamadığı için yani korktuğu veya çekindiği için bu saldırganlığını internette daha doğrusu sosyal medyada sergilemektedir. Facebook, Instagram, Youtube, Twitter ve Linkedin başta olmak üzere hemen her mecrada sosyal linç / siber zorbalık olaylarına şahit oluyoruz.

Karşıdaki insana bizzat daha doğrusu fiziksel bir zarar verilmediğinden ötürü çok üzerinde durulmayan sosyal linç / siber zorbalık meselesi sanıldığından çok daha tehlikeli boyutlara varabilmektedir.

∴

Dünya üzerinde milyarlarca insan yaşarken herkesin aynı şeyleri sevmesi, aynı fikirleri savunması, aynı şeyleri yapmaktan hoşlanması elbette mümkün değildir. Günümüzde; bir suç işlemiş insanların dışlanması yahut linç edilmesinden ziyade artık herhangi bir insan, kişisel tercihlerinden dolayı sosyal ağlar aracılığıyla linç edilmektedir.

Kendinden Olmayanı Dışlamak: Siber Zorbalık

Çok basit nedenlerle dahi “Kendinden olmayanı” dışlayan ve kendi gibi düşünmeyene psikolojik baskı uygulayan ve bunu sosyal medya üzerinden yapan insanların sayısı gün geçtikçe artmaktadır.

Şiddet şiddettir!

Siber zorbalık için hedef seçilen kişi ya da kişilerin herhangi bir suç işlemesi gerekmiyor. İnsanlar; dini, dili, ırkı, mezhebi, sosyo-ekonomik durumu, siyasi görüşü ve hatta cinsiyeti nedeniyle dahi siber zorbalığa maruz kalabiliyor.

Kısacası tercihleri sebebiyle alay edilen, aşağılanan ve tehdit edilen insanların sayısı her geçen gün katlanarak artıyor.

Sosyal linçe maruz kalan kişilerde çeşitli psikolojik hastalıklar, travmalar ve ileri düzey fizyolojik rahatsızlıklar (tansiyon, kalp vb.) olabilmektedir. Bu arada yeri gelmişken belirtmek isterim ki şiddetin psikolojik ya da fiziksel olması arasında herhangi bir fark yoktur. Şiddet şiddettir!

Mobil Teknoloji Sosyal Linci Artırdı Mı?

Mobil teknolojinin ilerlemesi sosyal linçteki mekân ve zaman sınırlamasını ortadan kaldırmıştır. İnsanlar artık her an her yerde sosyal linç yaşama ve bu nedenle psikolojik ve fizyolojik hastalıklara yakalanma riski taşıyor.

Örneğin akıllı mobil cihazlar (telefon, tablet vs.) aracılığıyla gizli çekim ve izinsiz ortam dinlemesi yapılabilmektedir. Bu şekilde şantaj için malzeme toplayan siber zorbalar daha sonra bu görüntü ve sesleri sosyal medyada paylaşarak itibar saldırıları gerçekleştirebilmektedir.

Ayrıca fiziksel zorbalıktan farklı olarak siber zorbalık, mağdur kişiye her an her yerde iletişim olanağı sunduğu için kurban olarak seçilen kişilerin sürekli rahatsız edilmesi gibi bir durum da söz konusudur. Bu da hedef olan kişinin yaşam kalitesini olumsuz bir şekilde etkilemektedir.

Anonimlik Problemi

İşin en kötü yanı siber zorbanın anonim olma hakkına sahip olmasıdır. Diğer bir ifadeyle siber zorbalar sosyal ağlarda takma bir isim kullanarak hesap açabilmekte ve bu sayede gerçek kimliklerini gizleyebilmektedir. Bu da siber zorbanın saldırısına maruz kalan kişinin mağduriyetini arttırmaktadır.

Sosyal linçe maruz kalan kişiler, güven duygusundan mahrum oldukları için hızla endişeye, paranoyaya, anksiyete bozukluklarına uğrayabiliyorlar. Ayrıca depresyona ve daha birçok psikolojik ve fizyolojik çöküntüler yaşayabiliyorlar.

∴

Dünyanın her yerinde olduğu gibi siber zorbalık ülkemizde de büyük bir problem haline gelmiş durumdadır. Yapılan araştırmalar teknoloji ile iç içe büyüyen 14-19 yaş arasındaki gençlerin siber zorbalık yaptığını göstermektedir. Siber zorbalık yapan kadar siber zorbalığa maruz kalan kesimin de yine aynı yaş dönemine denk geldiği yapılan araştırmalarla ortaya konulmuştur.

Siber zorbalığa maruz kalan öğrencilerde; fark edilir not / puan düşüşleri, okuldan soğuma, devamsızlık, okulu bırakmak gibi olumsuzluklar yaşanmıştır. Ayrıca siber zorbalığa uğrayan kız çocuklarının, erkek çocuklara oranla yaşadıkları şiddetten daha çok etkilendiği gözlenmiştir.

Bu arada siber zorbalıkta herhangi bir yaş skalası, cinsiyet, sosyo-ekonomik durum yahut meslek gibi ayrımlar bulunmamaktadır. Her yaştan, her meslek grubundan, her cinsiyetten, her ekonomik düzeyden insan siber zorba olabilmektedir.

Siber Zorbalıkta Aile Faktörü

Öğrenciler üzerinde yapılan araştırmalara göre aile yapısı ve desteğinin siber zorbalıkla ilişkili olduğu tespit edilmiştir.

Araştırmacılar; aile bağlarının ve desteğinin düşük olduğu kişilerin siber zorba olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu belirtiyor. Aileleri ile daha fazla vakit geçiren öğrencilerde ise siber zorbalık eylemlerinin düşük olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca araştırmalar göstermiştir ki siber zorbalığa uğrayan mağdurların sosyal linç sonrası yaşadıkları travmayı atlatmasında da aile desteği önemli bir faktör.

İstatistiklerle Siber Zorbalık

• Ortaöğretim öğrencilerinin %50’si siber zorbalık eylemlerinde bulunmuştur.
• Ortaöğretim öğrencilerinin %34’ü siber zorbalık eylemlerine maruz kalmıştır.
• 12 – 17 yaş aralığındaki öğrencilerin %72’si kendilerini bir şekilde sosyal linç eylemlerinin içinde bulduğunu belirtmiştir.
• İlköğretim ve ortaöğretim düzeyindeki 2052 öğrenciyle yapılan araştırmada öğrencilerin %30’unun siber zorba veya siber mağdur olduğu ortaya çıkmıştır. Bu öğrencilerin %28’i siber zorbalık eylemlerine şahit olduklarını belirtmiştir.

Siber Zorbalık İle İlgili Alınabilecek Önlemler

Siber zorbalık yalnızca ilkokul, ortaokul, lise veya üniversite öğrencilerinin değil herkesin sorunudur. Dolayısıyla önlem almak kaçınılmazdır. Siber zorbalıkla ilgili alınabilecek bir takım önlemler mevcuttur.

Bunlar;

• Eğitim
• Empati
• Kamu spotları
• Dijital suçlara karşı yasal yaptırımlar
• Caydırıcı cezalar

Sosyal Linç Ve Linkedin

Barındırdığı kitle itibariyle profesyonel bir topluluğa sahip olan Linkedin aynı zamanda sosyal linçin en yoğun yaşandığı mecralardan biridir. Genellikle taciz skandallarının yaşandığı Linkedin’de; sahte profiller / anonim hesaplar aracılığıyla insanları dolandırmaya kalkışan, taciz eden, küfür hakaret ve tehdit içerikli mesajlar atan siber zorbalar bulunmaktadır.

Linkedin’deki siber zorbalar en çok iş arayan kişileri hedef seçmektedir. İş vaadiyle başlayan iletişim özel arkadaşlık ve cinsel partnerlik düzeyine çekilmeye çalışılmakta ve buna karşılık verilmediğinde siber zorbalık / sosyal linç (hakaret, tehdit, şantaj) gerçekleştirilmektedir. Linkedin’de bu tipteki siber zorbalardan korunmak için iletişim kurduğunuz kişinin profilini incelemeyi ve kişinin iş teklifinin gerçekliğini teyit etmeyi ihmal etmeyin.

#SiberZorbalığaHayır Kampanyası

İnternetin ve sosyal medyanın gelişmesiyle çağın sorunu haline gelen “Sosyal Linç” / “Siber Zorbalık” konusunda bir takım ayrıntılara yer verdiğimiz makaleyi bitirmeden önce sizlerden ricam bu yazıyı paylaşırken #SiberZorbalığaHayır hashtagini kullanmanız. Böylece henüz kavram hakkında bilgi sahibi olmayan bir kitlede bu kavramlara dair hep birlikte bir farkındalık sağlamış oluruz.

Bu arada Branding Türkiye ailesi olarak “Sosyal Linç” ve “Siber Zorbalık” konusunda tepkimizi net bir ifadeyle ortaya koyuyor ve #SiberZorbalığaHayır diyoruz.