Snapchat Nedir? Nasıl Kullanılır? Neden Önemlidir?

Branding Türkiye’nin ilgiyle takip edilen “Sosyal Ağlar” yazı dizisinin bu bölümünde özellikle Z kuşağı tarafından kullanılan ve “hikayeler (stories)” kavramını sosyal medya literatürüne kazandıran “Snapchat”i ele alacağız. Makale boyunca Snapchat Nedir?, Snapchat Nasıl Kullanılır?, Snapchat Niye Önemlidir?, Snapchat’in Özellikleri Nelerdir? sorularına yanıt vereceğiz.

Branding Türkiye’nin fenomen kategorisi Sosyal Ağlar ile aynı adı taşıyan yazı dizisinin bu bölümünde bir bilhassa Z Kuşağı tarafından kullanılan Snapchat’i ele alacağız. Buna göre makale boyunca “Snapchat Tarihi”, “Snapchat Nedir?”, “Snapchat Nasıl Kullanılır?”, “Snapchat Neden Önemlidir?”, “Snapchat İstatistikleri Nelerdir?”, “Markaların Snapchat Kullanımı Nedir?” gibi sorulara yanıt vereceğiz.

Bu soruların yanı sıra kim tarafından, ne zaman, nerede, niye ve nasıl kurulmuş olduğu gibi bilgileri de Snapchat Tarihçesi başlığında vereceğiz. Kısacası Snapchat’i A’dan Z’ye değerlendirerek sosyal medya literatürüne “hikayeler” kavramını kazandıran bu sosyal mecrayı yakından tanıyacağız.

∴

Evet, çıkış yaptığı yıllara oranla popülaritesi çöküşte olsa da hala önemli bir mecra olan ancak yine de akıllara “Bir sosyal mecra daha tarihe mi gömülüyor acaba?” sorusunu getiren “Snapchat” ile Sosyal Ağlar yazı dizisine devam ediyoruz.

O halde bu kısa girişin ardından sözü daha fazla uzatmayalım ve Snapchat’i anlatmaya başlayalım!

Snapchat’in Tarihçesi

“Snapchat Nedir?”e değinmeden önce mecranın tarihçesine göz atmakta yarar var. Fotoğraflarla mesajlaşma imkanı sunan bir sosyal ağ olma özelliği taşıyan ve bu odakta kurgulanan Snapchat; Evan Spiegel tarafından Eylül 2011 tarihinde kurulmuştur. Evan Spiegel’in hayata geçirdiği bu yazılım / uygulama, daha sonra; Stanford Üniversitesi‘ndeki Daniel Smith, David Kravitz, Leo NuhKatz, Bobby Murphy isimli  öğrenciler tarafından geliştirilmiştir.

Snapchat, çıktığı tarihten itibaren gençler arasında kısa sürede popüler hale geldi. Özellikle Z kuşağı tarafından kullanılan Snapchat her geçen gün daha da popülerleşmeye başlayınca, markalar da Snapchat odaklı stratejiler geliştirmeye başladılar.

Tabi markalar yalnızca marketing / branding çalışmaları için Snapchat ile ilgilenmemiş, bazı şirketler Snapchat’i satın almaya yönelik hamlelerde de bulunmuştur. Bu anlamda Snapchat’e en önemli teklif Facebook’un kurucusu ve sahibi olan Mark Zuckerberg‘den gelmiştir. 2013 yılında Facebook’un SnapChat’i satın almak için 3 milyar dolar teklifine karşın SnapChat, bu teklifi reddetmiştir. Hatta bu durum o tarihte çok konuşulmuştur.

Bu arada Snapchat’i satın almaya yönelik aksiyon geliştiren tek firma Facebook değildi. Snapchat’e talip olan firmalardan biri de Google’dı. Dünyanın bir numaralı arama motoru Google, yükselen yıldız Snapchat için 4 milyar dolar teklif etmiştir. Ancak Snapchat bu teklifi de kabul etmeyerek reddetmiştir.

Dünyanın en önemli teknoloji firmalarından gelen milyar dolarlık teklifler ve bu tekliflerin Snapchat tarafından reddedilmesi Snapchat’in popülerliğini ve marka değerini daha da arttırmıştır.

Bu arada bir dipnot olarak belirtmek istediğim bir detay var. 2013 yılında Snapchat’i satın almak için verdiği 3 milyar dolarlık teklifi reddedilen Mark Zuckerberg, SnapChat’ten sonra “Asya’nın SnapChat’i” denilen ve Güney Kore menşeili Snow isimli uygulamayı satın almak istemiş, ancak Zuckerberg oradan da ret cevabı almıştır. Mark Zuckerberg’in bu iki başarısız hamlesi içinde ukde kalmış olacak ki, Snapchat’i, diğer sosyal ağ uygulamalarından farklı kılan ve Snapchat’i Snapchat yapan “Story” özelliğini kopyalamıştır.

Böylece “Hikaye” önce Facebook’a daha sonra Facebook’un diğer popüler ürünlerinden olan “Messenger”, “Instagram” ve “Whatsapp”a getirilmiştir.

Snapchat Değer Kaybediyor

Günümüzde Instagram, Twitter gibi uygulamalar karşısında güçsüz kalan ve bir hayli değer kaybı yaşayan Snapchat’in şu anki piyasa değeri, 24 milyar dolar olarak kayıtlara geçmiştir. 2017 mali raporlarına göre piyasa değeri 25 milyar dolar olan Twitter’ın, SnapChat’in önüne geçtiği resmi olarak kaydedilse de sosyal ağ pazarına sonradan giren bir uygulama için rekabetteki bu ufak kayıp büyütülecek türden değildir.

Yine de Snapchat’in, tarihindeki en büyük düşüşü yaşadığı bilinen bir gerçek. Uzmanlar Snapchat’i ilerleyen günlerde daha büyük sıkıntıların beklediğini söylüyor.

Snapchat Nedir?

Snapchat nedir? sorusuna en kısa cevabı şöyle verebiliriz: Snapchat; fotoğraf ve kısa video çekip,  bu içerikleri notlar, efektler veya çıkartmalarla renklendirerek paylaşabilme olanağı tanıyan bir sosyal ağdır.

Uygulamayı özel kılan ve gençler arasında kısa sürede yaygınlaşıp popüler olmasını sağlayan en önemli özelliği ise paylaşılan fotoğraf ve videoların 1 ile 10 saniye arasında bir süreyle sınırlandırılmasıdır.

Uygulamada paylaşılan bu 1-10 saniyelik gönderiler “Snaps” olarak adlandırılıyor. Ayrıca uygulamanın başka bir özelliği daha var. Şöyle ki; paylaşılan gönderiler, takipçiler tarafından görüldükten sonra 24 saat içinde kendi kendini imha ediyor. Yani Snapchat’te geçicilik söz konusudur. Dijital Markalaşma Uzmanı ve Sosyal Medya Stratejisti Mürsel Ferhat Sağlam bu durumu “geçiciliğin kalıcılığı” terimiyle tanımlıyor. Ve markaların buradan çıkaracakları dersler olduğunu belirtiyor.

Bu arada Snapchat’i diğer sosyal ağlardan ayıran ana özellik de budur. Örneğin Instagram’da paylaştığınız video veya fotoğraflar siz silmediğiniz müddetçe kalır. Ancak Snapchat’te böylesi bir kalıcılık ve paylaşımlılık yoktur.

Snapchat Niye Önemlidir?

Snapchat, paylaşımların 24 saat sonra kendi kendine yok olma özelliği ve nick kullanımına izin vermesi yönleriyle gizliliğin ön planda olduğu bir sosya ağdır. Bu durum Y ve Z kuşakları tarafından çok sevilmiştir. Çünkü yapılan araştırmalarda da görüldüğü üzere genç kesimi kapsayan Y kuşağı ile Milenyum ve sonrasında doğmuş olan Z kuşağı, gizliliğe büyü önem veriyor.

“Geçicilik” Ve “Gizlilik” olguları Snapchat’i popüler bir sosyal ağ yaptı!

Bunun yanı sıra Y ve Z kuşağı temsilcileri sosyal medyada hiçbir engele takılmadan, özgürlükleri kısıtlanmadan ve kimse tarafından herhangi bir müdahaleye maruz kalmadan özgürce paylaşım yapmak istiyor. İşte bu nedenle, yani Snapchat’in sahip olduğu “geçicilik” ve “gizlilik” gibi özellikler sebebiyle, Y ve Z kuşaklarının bu sosyal ağa olan ilgisi günden güne artmıştır.

Belki de bu yüzden Twitter gibi uygulamaların kullanıcı yaş ortalaması daha üst sınırlardayken Snapchat’in yaş ortalaması çok daha düşüktür. Hatta öyle ki Snapchat, dünya üzerindeki aktif kullanıcı sayısına göre %70’inin 35 yaş altındaki kişilerin oluşturduğu tek mecra olma özelliğini taşımaktadır. En önemlisi de bu genç kitle sürekli aktif olmaya ve özgün içerikler üretmeye özen göstermektedir. Bu da Snapchat’in yaşayan bir sosyal ağ olmasını sağlamıştır.

Snapchat’in Özellikleri

Snapchat kullanıcılarının jenerasyon yapısına da kısaca değindiğimize göre artık uygulamanın diğer özelliklerine geçebiliriz. Uygulamaya dair bilgi aktarımında bulunurken değindiğim üzere Snapchat’te paylaştığınız içerikler 24 saat içerisinde kendi kendini imha etse de bazen sizin paylaşımlarınızı kaydetmek isteyenler olabiliyor. Ancak Snapchat buna da bir çözüm bulmuş. Şöyle ki; eğer takipçileriniz screenshot dediğimiz ekran görüntüsü alarak fotoğraflarınızı veya videolarınızı kopyalarsa Snapchat bu durumu size bildirim olarak iletiyor.

Bu arada uygulamadaki gizlilik, geçicilik ve süre bazlı paylaşım anlayışı bazı kesimler tarafından sakıncalı bulunarak uygulamaya yönelik birtakım suçlamalar yapılmıştır.

Snapchat’te kalıcılık olmadığı ve birebir mesajlaşmada da 1-10 saniyelik paylaşım yapılabildiği için gençlerin bu uygulamayı kötüye kullanabileceği endişesi oluşmuştur. Buna göre; gençlerin Snapchat’i kullanarak kendi aralarında uygunsuz, şiddet ve cinsel içerikli fotoğraflar paylaşabileceği belirtilmiştir. Uygulamanın kurucusu ve sahibi Evan Spiegel ise bu suçlamaları reddederek Snapchat’in amacının kesinlikle bu olmadığını ve günlük, sıradan paylaşımlar için Snapcaht’i geliştirdiklerini vurgulamıştır.

Snapchat İstatistikleri

Günde milyonlarca fotoğraf paylaşılan Snapchat’in, istatistiklere bir göz atalım. Snapchat’te kadın kullanıcı oranı erkek kullanıcı oranına göre daha yüksek. Öyle ki uygulamayı indiren kullanıcıların %70’ini kadınlar oluşturuyor. Uygulamanın en yaygın olduğu ülkeler ise Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere‘dir.

Snapchat’e dair diğer istatistikler ise şöyle; 

• Snapchat’in aylık aktif kullanıcı sayısı yaklaşık 300+ milyondur. 
• Snapchat günlük aktif kullanıcı sayısı yaklaşık 178 milyondur. 
• Her gün 400 milyondan fazla Snapchat hikayesi oluşturuluyor.
• Snapchat’te fotoğraf paylaşan kullanıcıların yüzdesi %65
• Her gün oluşturulan snap (fotoğraf / video) sayısı yaklaşık 1 milyondur. 
• Snapchat günlük video izleme sayısı 10+ milyondur.
• Snapchat kullanıcılarının %71’ini 34 yaş altı kullanıcılar oluşturmaktadır.
• Snapchat’te kullanıcılar günlük ortalama 30 dakika zaman harcıyor
• Aktif kullanıcılar her gün ortalama 18 kez uygulamayı açıyor.
• Ortalama bir Snapchat kullanıcısı günde 20’den fazla snap atıyor.
• 25 yaşın altındaki insanlar, Snapchat’ı her gün ortalama 40 dakika kullanıyor.
• Snapchat kullanıcılarının %45’ini oluşturan kesim 18-24 yaşları arasındadır.
• Snapchat’te her saniyede 20.000’den fazla fotoğraf paylaşılıyor.

Bu arada istatistiklere ilginç bir detay da ekleyelim, eğer son bir saat içinde Snapchat’te paylaşılan tüm fotoğrafları görmek isteseydiniz bu sizin 10 yılınızı alırdı. Sanırım bu bile Snapchat kullanıcılarının aktifliğini gözler önüne seriyor.

Konuya dair detaylı okuma yapmak isterseniz Snapchat İstatistikleri (Güncel) makalesini öneririz.

Markaların Snapchat Kullanımı

Snapchat, marketing / branding çalışmaları için kurgulanması zor bir mecradır. Ancak buna rağmen Snapchat bazı markalar tarafından çok akıllıca kullanılmıştır.

Snapchat’in markalar tarafından kullanımına örnek olarak ilk önce aklıma; MTV İtalya, altıncı sezonuna giren TV dizisi Geordie Shore geliyor. Dizinin yapımcıları Snapchat’in popülaritesi kullanmış ve gala günü sahne arkasından, oyuncuların kulisinden ve kırmızı halıdan Snap paylaşarak Snapchat kullanan kitleyi diziye çekmeyi başarmıştır.

Bir diğer örnek ise Türkiye’den… Türkiye’deki genç nüfusun fazlalığını göz önünde bulunduran Mavi, Snapchat’e adım atan ilk yerli marka olmuştur. Mavi, “Türkiye’nin İlk Snapchat Röportajı” adını verdiği projeyle gençler arasında popüler olan iki ismi Serenay Sarıkaya ve Kerem Bursin’i bu kampanyada kullanmıştır. Kampanyanın yüzleri olan Serenay Sarıkaya ve Kerem Bursin ile yapılan bu Snapchat röportajı büyük ilgi görerek 2 saat içerisinde 150.000 görüntülenmeye ulaşmıştır.

Bu örneklerin yanında birçok marka peş peşe Snapchat’e giriş yapmış fakat farklı, farkındalık içeren kampanyalar kurgulayan marka sayısı pek olmamıştır. Genellikle global firmalar veya prodüksiyonlar Snapchat filtrelerini kurumsal kimliğine uydurarak kampanyalar gerçekleştirmiştir. Örneğin bir film karakterinin maskesi veya ayırt edici bir özelliği Snapchat filtresi olarak kurgulanarak kullanıcıların bu filtre aracılığıyla snap atması sağlanmıştır.  Warner Bros bazı filmleri için bu kampanya modelini tercih eden markalardandır.

Ancak “Sponsorlu Snapchat Filtresi” oldukça maliyetli olduğundan (300 ile 800 bin dolar arası) her marka bu ayrıcalıktan yararlanamamıştır.

Medya Devleri Snapchat’te

SnapChat başta sadece kullanıcılar arasında anlık haberleşme amacıyla kurulduysa da sonradan gelen güncellemeler ile artık belli başlı medya kaynaklarını da Snapchat üzerinden izlemek, dinlemek mümkün hale geldi. Uygulama içinde sağa kaydırıldığında çıkan keşfet bölümünde MTV, Daily Mail, CNN International, National Geographic, Cosmopolitan, BuzzFeed gibi medya sayfalarını takip edebiliyorsunuz.

∴

Ayrıca Snapchat artık farklı ülkelerin, şehirlerin, dinlerin, kültürlerin, müziklerin veya festivallerin tanıtıldığı bir sosyal platform halini de almıştır. Bu konularla ilgili paylaşılan snapler ise bütün kullanıcılar tarafından görülebilmektedir. Bu şekilde Snapchat’in bir nevi turizme de katkı yaptığı da söylenebilir.

Snapchat Nasıl Kullanılır?

“Snapchat nedir?”den sonra bir diğer önemli soruya geçtik. O da “Snapchat nasıl kullanılır?” sorusu! Snapchat uygulamasını kullanmak oldukça kolay ve pratiktir. Uygulamayı kullanmak için iOS veya Android işletim sistemine sahip mobil cihazınız uygulamayı kolayca indirip, Snapchat’e kaydolmanız yeterlidir. Ardından oturumu açıp kişisel ayarlarınızı yaptıktan sonra Snapchat’i kullanmaya başlayabilirsiniz.

Başlangıçta uygulamada oturum açtığınızda rehberinizdeki kişilerden Snapchat kullanan kişiler öneri olarak karşınıza çıkacak. Bu önerilerden takip etmek istedikleriniz varsa “takip et” butonuna tıklayabilirsiniz. Takip etmeyi istemediğiniz profilleri geçebilirsiniz. Eğer hiç kimseyi takip etmezseniz başlangıçta paylaşım yapmanız da mümkün olmuyor. Bu da Snapchat’in etkileşime verdiği önemi göstermektedir.

Kişi ekleme / takip etme işlemi bittikten sonra telefonun ortasındaki yuvarlak kısma dokunarak fotoğraf çekmek için kamerayı aktif hale getirmeniz gerekmektedir. Yuvarlak kısma bir kere ve kısaca dokunduğunuzda fotoğraf, uzunca bastığınızda ise video çekiyorsunuz. Fotoğraf veya video kaydını yaptıktan sonra ise paylaşımı görmesini istediğiniz kişilerin bu paylaşımı kaç saniye görebileceğini (1 ile 10 saniye arasında) ayarlıyorsunuz. Bu arada “Replay” seçeneğini kaldırırsanız takipçilerinize paylaştığınız snapi sadece bir kere görebilme hakkı vermiş oluyorsunuz.

Ayrıca uygulama içindeki “Ayarlar” kısmından “Yönet” butonuna tıkladığınız, uygulama ayarlarını kişiselleştirebilirsiniz.

Snapchat İpuçları;

• Karanlık bir ortamda fotoğraf çekinirken, sol üst köşede bulunan flash özelliğini etkinleştirerek bu sorundan kurtulabilirsiniz.
• Ekrana hızlı bir şekilde iki kere üst üste tıklamanız kameralar arasında geçiş yapmanızı sağlayacaktır. Ön kameranız açıksa tıkladığınızda arka kameraya, arka kameranız açık ise ön kameraya geçiş yapabilirsiniz.
• Fotoğraf görüntülenme süresini, yani kullanıcıların sizin paylaşımınızı göreceği 1 ile 10 saniye arasındaki süreyi ayarlamak için sol alt köşedeki saat simgesini kullanabilirsiniz.
• Fotoğrafınızı çektiğinizde çok beğenip telefonunuza da kaydetmek istediğinizde ekranın sol alt köşesinden fotoğrafınızı kolayca kaydedebilirsiniz.
• Bu uygulama ile çektiğiniz fotoğraf ve videoları öykü haline getirip arkadaşlarınıza gönderebilirsiniz. Bu öykü özelliğini kullanmak için ise ekranın sol alt kısmında bulunun “+” simgesini kullanabilirsiniz.

Tamamen Yeni Bir Snapchat

Snapchat’in “hikayeler” özelliği sayesinde hızlı bir büyüme kaydettiğini makalenin başında ifade etmiştik. Hatta “Snapchat Nedir?” sorusunu “Snapchat eşittir hikayeler” şeklinde ifade etsek abartmış olmayız.

Öte yandan Snapchat’in popülerliğinin, ilk çıktığı yıllara göre azalmış olduğunu makalenin başında belirtmiştik. Bunun en büyük nedeni Snapchat’i Snapchat yapan “Stories” özelliğinin; Facebook, Instagram ve Whatsapp’ta kullanılmaya başlanmasıydı. Snapchat gerçekten de bu süreçten sonra hızlı bir şekilde kan kaybetmeye başladı.

Bunun farkında olan elbette sadece bizler değiliz. Snapchat, durumun vahametini fark ettiğinden uygulamayı çeşitli güncellemelerle güçlendirmeye çalışıyor.

Snapchat yönetimi Kasım 2017 tarihinde kullanıcılarına “Tamamen yeni bir SnapChat” yapacaklarını duyurmuştu. Ancak görünen o ki kullanıcılar gelen güncellemelerden pek de memnun değil. Hatta birçok kullanıcı uygulama güncellemeyi geri çekmezse hesaplarını kapatacaklarını ve uygulamayı cihazlarından tamamen sileceklerini dile getirdiler. Yeni güncellemeyle birlikte kullanımı büyük oranda değişen Snapchat, iyileştirmeye ve kullanıcılarını arttırmaya çalışırken bu girişimleri maalesef ters tepki yarattı. Kullanıcılar arkadaş paylaşımlarının ve medyanın ayrılması gerektiğini çünkü uygulama içinde bunları sürekli karıştıklarını belirterek şikayette bulundular. Ancak Evan Spiegel bu eleştirileri kabul etmeyerek, insanların uygulamanın yeni kullanımına alışabilmesi için biraz zamana ihtiyaç olduğunu belirtti.

Snapchat, uyguladığı yönetim politikaları ve güncellemelerden son derece emin gözükse de kullanıcılarıyla aynı frekanstan iletişim kuramadığı sürece ve kullanıcılarının Twitter, Instagram gibi rakip mecralarda yaptıkları eleştiriler göz önünde bulunduruldukça, değeri düşmeye ve kullanıcılarını kaybetmeye devam edecek gibi gözüküyor.

1 Tweet 1,3 Milyar Dolara Mal Oldu

Ayrıca uygulama sadece Instagram, Twitter gibi rakipleriyle değil sosyal medya fenomenlerinin veya ünlülerin yaptıkları bir yorumla bile olumsuz etkilenebiliyor. En büyük örneğini ise 2018 Şubat ayında Kardashian’lardan, Reality Show yıldızı ve sosyal medya fenomeni olan Kylie Jenner’ın attığı bir tweet ile görmüştük. Kylie: “Yani artık kimse SnapChat kullanmıyor mu? Yoksa sadece ben mi kullanıyorum? Bu çok üzücü…” şeklinde bir tweet atmasıyla birlikte Snapchat hisseleri resmen çakıldı.

Şirketin hisse senetleri 1.3 milyar dolar kayba uğrarken, bir kişinin attığı bir tweetin dünya devi bir sosyal ağı nasıl zarara uğratabileceğine de şahit olduk.

∴

Evet, bir sosyal ağı daha tüm detaylarıyla inceledik. Bu bölümde Snapchat’i tüm yönleriyle değerlendirerek sizlere aktarmaya çalıştık. Buna göre Snapchat Nedir?, Snapchat Niye Önemlidir?, Snapchat Terimleri Nelerdir?, Snapchat İle Facebook Rakip Mi?, Snapchat ve Dijital Markalaşma, Snapchat İpuçları gibi başlıklar çerçevesinde konuyu derinlemesine değerlendirdik.

Bir sonraki bölümde“Sosyal Ağlar” yazı dizisine farklı bir sosyal ağ ile devam edeceğiz.

💡 Anlık bilgi paylaşımı için Branding Türkiye Telegram Kanalı’na katılın!