Misyonunu Yerine Getiremeyen Melek Yatırım Ağları

Türkiye’de son yıllarda birçok melek yatırım ağı faaliyete geçti. Her biri temelde girişimciliği desteklemek üzerine kendini konumluyor fakat birçoğu bu amacı gerçekleştiremiyor. Bu gerçekten yola çıkarak ben de bu makalede misyonunu yerine getiremeyen melek yatırım ağları üzerine bir değerlendirme yapacağım.

Türkiye’de herhangi bir konuda bir problem olduğunda problemin kaynağına inmek epey zordur. Çünkü Türkiye’de genellikle bir problem olduğunda üzeri örtülür. Bekleme yapmak daha doğrusu sorunlarla uğraşmak istemeyiz. Sanki toplum olarak, elimizde insanlığı kurtaracak ve bu yüzden acilen bitmesi gereken başka bir iş varmış gibi araya hiçbir meşguliyet sokmayız. Kısacası meselelerin üzerine gitmektense olduğu kadarıyla idare etmeye çalışan bir toplumuz. Sıkıştığımızda sektör veya olay fark etmeksizin “hallederiz”ci anlayış devreye girer.

Neden “Hallederiz”ciyiz

Sorunun yanıtı yaklaşık 100 yıllık bir bilimsel tahlil gerektirdiğinden şimdilik bunu geçmek istiyorum. Bu sosyolojik vaka analizi gerektiren bu soru yerine sorunun üzerinde biraz oynayıp farklı bir bakış açısıyla meseleyi irdelemenin daha faydalı olacağı kanaatindeyim.

O halde soruyu revize ederek şöyle bir alt başlık yazalım; hep böyle mi gidecek?

Hep Böyle Mi Gidecek?

Hayır hep böyle gitmeyecek. Sektör fark etmeksizin bu soruya cevabım budur. Dikkat ettiyseniz oldukça netim. Çünkü biliyorum ki böyle gitmeyecek.

Neden mi? Yanıtı çok basit. Ama yine de birkaç şekilde bunun nedenini açıklayayım. Evet, hep böyle gitmeyecek;

Çünkü Türkiye, global pazarda markaların en sevdiği lokasyonlardan biri.

Çünkü Türkiye, fazlasıyla tüketiyor.

Çünkü Türkiye, halen yeni nesil medya ve iletişim konusunda dışa bağımlı.

Çünkü Türkiye, inovasyon ve girişimcilik hususunda yolun başında.

Evet, tüm bunlara rağmen hep böyle gidecek gibi gözükse de aslında hep böyle gitmeyecek. İstesek de istemesek de değişeceğiz. Ki bu süreç başlayalı çok oldu.

Mesela özellikle son 5 yılda toplumdaki girişimci ruh iyiden iyiye ortaya çıktı. Mükemmel veya vasat olmasına bakılmadan her girişime değer verildi. Ve değer verilen girişimlerden yola devam edecek gibi olanlar, devletin sağladığı destek paketleri ve AB fonlarıyla yola devam etmeye çalıştı.

Ama nafile…

Melek Yatırım Ağları Niye Önemli?

Evet, Türkiye’deki çoğu girişim, sermaye desteğine rağmen gerekli sıçrayışı yakalayamadı.

Bunun birkaç nedeni var. Bunlardan bazıları;

Türkiye’de girişimciler, kendini garantiye almak amacıyla geleneksel sektörlere (börekçi, bijüteri, market, fırın, pastane vs.) yönelmesi
Katma değeri yüksek, teknolojik ve inovatif projeler zaman, sermaye ve emek istediği için devlet destekli fonların, bu tarz projeleri fonlamak konusunda yetersiz kalması.
Fikrin / projenin stratejik planının yapılmaması
Mentörlük kültürünün Türkiye ekonomisinde henüz yer bulamaması
Dijital markalaşmaya önem verilmemesi

∴

Girişimciler bu ve benzeri nedenlerle yerinde saydığı için diğer bir ifadeyle bütün bu olumsuzlukların sonucunda, durumu iyileştirmek adına melek yatırım ağları doğdu. Bu networklerin amacı yukarıdaki sorunları gidermekti. Fakat sonradan bu ağlar, misyonunu yerine getiremedi ve girişimciye, beklenen enerjiyi yani desteği sağlayamadı. Ancak melek yatırım ağları her şeye rağmen hala çok büyük bir öneme sahip.

Amacı Olmayan Melek Yatırım Ağları

Mesela bu ekosistemin ilk oluşmaya başladığı zamanlarda melek yatırım ağları sayesinde girişimciler geleneksel sektörleri terk ederek veya geleneksele yeni bir anlayış getirerek teknolojik ve inovatif proje(ler) ürettiler. Diğer yandan stratejik planlamaya ve markalaşmaya da önem verdiler. Lakin sonra bir şey oldu ve girişimcinin ihtiyacı olan; sermaye, mentörlük ve dijital markalaşma süreçlerindeki eksikleri gideren bu ağlar daha büyük bir problemin doğmasına neden oldu.

Şöyle ki; melek yatırımcılar tarafından desteklenen girişimler, emeklemesi gerekirken çok hızlı bir şekilde koşmaya başladılar. Ardından birçoğunun iyi bir gelir modeli olmadığı için aldıklara büyük yatırımlara rağmen battılar.

Neden biliyor musunuz?

Problem; emeklemeleri gerekirken koşmaları değildi. Asıl sorun, onları koşmaya zorlayan melek yatırımcılardı. Ayrıca Türkiye’de melek yatırımcılar projenin büyük hissesini satın alıp, girişimin ruhunu öldürdüler. Oysa bir girişimi büyüten ARGE olduğu kadar o girişimcinin projesine olan mutlak bağlılığıdır. Eğer siz bir yatırımcı olarak girişimciden, girişimiyle olan gönül bağını kesecek kadar agresif bir hisse oranı talep ederseniz sadece iyi bir yatırımcı olamamakla kalmazsınız. Aynı zamanda her yatırımı değer kaybeden bir yatırımcıya dönüşürsünüz.

Bu arada ARGE demişken şunu da ifade edeyim; bir girişim yerinde sayıyorsa değer kaybediyor anlamına gelir. Dolayısıyla girişimin kendini yenilemesi için stratejik planlama ve markalaşma kadar AR–GE’nin de fonlanması gerekmektedir. Fakat yatırımlarıyla ünlü nice melek yatırımcı veya melek yatırım ağı, sadece PR, pazarlama ve satışa odaklanıyor. Ve ARGE’yi es geçiyor. Bu da onları misyonunu yerine getiremeyen melek yatırım ağları pozisyonuna sokuyor.

Ümidinizi Kesmeyin!

Tüm bu olanlara rağmen sakın ümidinizi kesmeyin. Girişimci iseniz inovasyona odaklanın, globali takip edin ve bir sonraki adımı tahmin edin. Yani girişimci yönünüzü faal tutun.

Başta belirttiğim gibi, hep böyle gitmeyecek… Hatta aldığım bir duyuma göre girişimcileri desteklemek amacıyla kurulan melek yatırımcı ağlarına yakın zamanda yenileri eklenecek. Bu haberi de hazır yeri gelmişken aktarmış olayım.

Evet, şu gerçeği unutmayın ki işler girişimci için genelde kötü gider ama siz “hep böyle gitmeyecek”e odaklanın. Gerisi bir şekilde hallolur. Hem zaten girişimci olmak da bunu gerektirir.