Marka İnsanlar: Jack Ma

Branding Türkiye’nin ilgiyle takip edilen yazı dizilerine bir yenisi eklendi. Marka Hikayeler, Pazarlama Ve Renkler, Sosyal Ağlar gibi en çok okunan ve paylaşılan serilere şimdi de “Marka İnsanlar” yazı dizisi eklendi. Bu seride; iş, siyaset, spor, bilim ve sanat dünyasının çığır açan isimleri yer alacak. Serinin ilk bölümünde “Jack Ma”yı anlatacağız.

Marka İnsanlar yazı dizisi bugün itibariyle başladı. Serinin ilk ismi Alibaba Group’nın kurucusu ve başkanı Jack Ma oldu.

Alibaba en son Türkiye’nin en popüler e-ticaret markalarından biri olan Trendyol’a ortak olmasıyla gündemdeydi. Ancak bundan önce de Çinli e-ticaret firması Türkiye’de oldukça popülerdi. Bu arada az önce bahsettiğim konuyla ilgili detaylı bilgiyi “Alibaba’nın Trendyol Hamlesi” başlıklı makalede okuyabilirsiniz.

Şimdi Alibaba gibi bir e-ticaret imparatorluğunu kuran ve yöneten Jack Ma’nın hayatına dair dikkat çeken noktalara değineceğiz. Şimdiden söyleyelim; Jack Ma’nın hayatında ders alınacak birçok detay var. İşte tüm yönleriyle Marka İnsan Jack Ma!

Jack Ma’nın Hayatı 

Jack Ma, 1964 yılında Çin’in Hangzhou şehrinde iki yerel sanatçının çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Asıl ismi ile Ma Youn‘dur.

Ma, eğitim ve iş hayatı boyunca birçok başarısızlık ve talihsizlik yaşamıştır. Ve bu olumsuzluklar Jack Ma’nın yakasını bir türlü bırakmamıştır.

Örneğin Yaptığı birçok iş başvurusundan ret cevabı almış olan bu ilginç adam; yılmadan, pes etmeden şansını denemeye devam etmiştir. İş yaşamındaki başarısızlıklardan ders çıkaran Jack Ma, en sonunda radikal bir kararla kendi girişimini hayata geçirmiş ve bugün dünyanın en büyük e-ticaret sitesi olan Alibaba’yı kurmuştur.

Alibaba için ilk başlarda finansman bulmakta zorlanan Jack Ma’ya birçok insan inanmamıştır. Fakat başlarda kimsenin inanmadığı bu şirket kısa süre içerisinde dünya devi bir e-ticaret markası haline geldi. Hatta şirket, geçtiğimiz yıl Amerika’da borsaya açılmış ve dünyanın en büyük halka arzını gerçekleştirmiştir. Jack Ma, bu halka arzdan sonra Çin’in en zengin insanı olurken, dünyada ise en zengin 18. kişi olmuştur.

Ma Youn’dan Jack Ma’ya

Ma Youn, ya da birçoklarının bildiği adıyla Jack Ma’nın hayat hikayesi birçok ilginçlik barındırıyor. Örneğin Jack Ma’nın hayatının bu noktaya gelmesinde ülkesine gelen turistlerin çok büyük etkisi olmuş. Bugün dünyanın en zengin insanları arasında olan Jack Ma, daha küçük yaşlarda iken (Ma Youn olduğu zamanlarda) girişimci bir ruha sahip olduğunu herkese göstermiştir. Ve turizmin yalnızca ülkeye giren dövizden ibaret olmadığını kanıtlamıştır.

Şöyle ki; Ma Youn, çocukluğunda İngilizce öğrenmek için düzenli olarak şehir merkezine gidiyor, turistlerin yoğun olduğu bölgelerde onlara ücretsiz rehberlik yaparak İngilizce’sini geliştirmeye çalışıyordu.

Ma Youn isminin telaffuzu zor olduğundan tanıştığı turistler ona “Jack” diye sesleniyorlardı. Jack Ma o günleri anlatırken şu detayı paylaşıyor:

“Bu turistler hayatımı değiştirdiler. Çünkü 9 yıl boyunca bana anlattıkları her şey okulda ve ailemden öğrendiklerimden çok farklıydı. Artık bir alışkanlığım var. Her ne okur ya da duyarsam, aklımı kullanıyorum. 2 dakika o konu üzerine düşünüyorum.” 

İşte, Ma Youn’un Jack Ma olma hikayesi böyle… Bu ufak hikaye yalnızca Ma Youn’u Jack Ma yapmakla kalmamış Jack Ma’nın Alibaba’yı kurması için de ona zemin hazırlamıştır. Jack Ma’nın çocukluğunda gerçekleştirdiği bu aksiyon bir anlamda; girişimciliğin içgüdüsel bir yetenek olduğunu, bilginin peşine düşülmesi gereken bir değer olduğunu ve farkındalığın insana yol gösteren bir harita olduğunu kanıtlıyor.

Okul Hayatındaki Başarısızlıkları

Jack Ma’yı Jack Ma yapanın başarısızlıkları olduğunu belirtmiştik. Jack Ma, daha ilkokul yıllarında 2 defa, ortaokulda ise 3 defa başarısızlık yaşıyor. Üniversite sınavlarında ise 2 defa başarısız olduktan sonra 3. denemesinde İngilizce Öğretmenliği Bölümü’nü kazanıyor.

İş Hayatındaki Başarısızlıkları

Jack Ma’nın okul hayatında yaşadığı başarısızlıklar iş hayatında da aynen devam etmiştir. Üniversite sınavıyla boğuştuğu yıllarda tam 30 defa yaptığı iş başvurularının hepsinden ret cevabı almıştır. Özel sektörden umudu kesip polis olmaya karar veren Jack Ma bu kararının sonrasında polislik için yaptığı başvurudan da ret yanıtı almıştır. Hatta traji-komik bir durum yaşanmış ve 5 kişinin başvurduğu pozisyona 4 kişi alınmasına rağmen Jack Ma reddedilmiştir.

Kamudan da istediğini alamayan Jack Ma, tekrar özel sektörde şansını denemek istemiş ve KFC Çin pazarına girdiğinde iş için KFC’ye başvurmuştur. KFC’nin açtığı ilana Jack Ma dahil toplam 25 kişi başvurmuş, 24’ü işe alınmıştır. Yine aynı talihsizlik tekrarlanmış ve reddedilen o 1 kişi Jack Ma olmuştur.

Jack Ma’nın başarısızlık tecrübeleri bunlarla sınırlı değildir. Örneğin Jack Ma hayatı boyunca 10 kez Harvard Üniversitesi’ne başvurmasına karşın her seferinde reddedilerek tam 10 defa aynı üzüntüyü yaşamıştır.

Özel sektör, akademi ve kamu Jack Ma için pek iç açıcı sonuçlar doğurmayınca Alibaba.com’u kurma kararı alan Jack Ma, şirketi kurduktan sonra ihtiyacı olan finansmanı bulmakta da zorluk çekmiştir. Çünkü birçok Çinli banka ve yatırımcı ona finans yardımı yapmayı kabul etmemiştir.

Tüm yaşadığı reddedilmelere rağmen asla yılmayan Jack Ma, şimdilerde, o zamanlar yaşadığı olumsuzlukları çok normal karşılıyor. Son “Davos Zirvesi”nde Amerikalı Talk Showcu Charlie Rose’a verdiği röportajda: “Buna alışmamız lazım. O kadar da iyi değiliz. Bugün bile reddediliyoruz” şeklinde bir açıklama yaparak bugün dahi reddedilmelerle karşı karşıya olduğunu ancak reddedilmenin kendisini yıldırmayacağını belirtmiş hatta bunun alışılması gereken bir durum olduğunu ifade etmiştir.

Her Şeye Rağmen Nasıl Başardı?

Tüm bunları okuyunca insanın aklına şu soru geliyor: “Peki, tüm bu başarısızlıklara rağmen bugün Jack Ma’nın bu kadar başarılı olmasının sırrı ne?” İkinci olarak akla gelen soru ise şöyle: “Turizm veya şehrini ziyaret eden turistler onun hayatını nasıl değiştirdi?”

∴

1972 yılında dönemin Amerikan Başkanı Richard Nixon Çin ziyareti esnasında Hangzhou’ya da uğruyor. Onun şehre gelmesi ile Hangzou’ya normalin üstünde bir turist akını oluyor. O sırada çocuk yaşta olan ve İngilizce’ye merakı bulunan Jack Ma’nın şehirde İngilizce öğrenebileceği hiçbir yer yoktu. Ne okul, ne kurs ne de İngilizce ders kitabı… O da İngilizce öğrenmenin başka bir yolu olduğunu keşfediyor; Turistler…  O zamanlar şehirde yabancı turistleri ağırlamaya müsait tek bir otel var: Hangzhou Hotel (Bugünkü Hangzhou Shangri La Hotel).

Jack Ma, 9 yıl boyunca sabahları bu otele gidip, turistlere ücretsiz rehberlik yapıyor, karşılığında da onlar Ma’ya İngilizce öğretiyorlardı.

Turistler ona sadece vizyon değil isim bile vermişti. Şöyle ki; tenis öğretmeni olan turist bir kadın ile Jack Ma mektup arkadaşı olmuştur. Yazışmaları esnasında turist kadın, Ya Moun’un telaffuzunun zor olduğunu ve İngilizce bir isminin olup olmadığını soruyor. (Yabancılarla iletişimde olan birçok Çinli; isimleri zor telaffuz ediliyor diye İngilizce isimler kullanırlar.Örneğin meşhur aktör Jackie Chan’in de asıl adı Chan Kong Sang’dır) O da: “İngilizce ismim yok, sen vermek ister misin?” diye soruyor. Kadın da “Tamam o zaman, benim babamın da kocamın da adı Jack, sen de Jack’e ne dersin?” diyor. O günden sonra Ma Youn’un adı Jack Ma oluyor.

Açıl Susam Açıl

Jack Ma, üniversiteyi bitirdikten sonra 1995 yılında Amerika’ya gitmiş ve internet denilen olguyla ilk kez Seattle’daki arkadaşının ofisinde karşılaşmıştır.

Jack Ma, bilgisayarın başına geçtiğinde internetten aradığı ilk kelime bira oldu. Yaptığı arama sonucunda çeşitli bira resimleri gördü. Bir sonraki aradığı kelime ise Çin oldu fakat Çin hakkında internette hiçbir veri bulamadı. Çin adında bir site kurdu ve daha önce çalıştığı çeviri ajansından bir paylaşım yaptı. Bu paylaşımın üstünden çok uzun bir süre geçmeden, bu paylaşımından dolayı Ma’ya bir mail geldi.

Gelen mailde ilk kez Çin kökenli bir web sitesine rastladığını söyleyen kişi Jack Ma’ya birlikte bir şeyler yapmalıyız teklifinde bulundu. Jack bu teklifi kabul etti ve şu an dünyada herkesin adını bildiği ve alışveriş yaptığı e-ticaretin lider şirketlerinden biri olan Alibaba’nın temellerini attı.

Sitenin ismi ne olsun diye düşünmeye başlayan Jack Ma bir restoranda otururken birden aklına Ali Baba gelir ve garsona “Ali Babayı biliyor musun?” diye sorar, garson: “Biliyorum, açıl susam açıl.” der. Jack hemen dışarı çıkarak önüne gelen insanlara “Ali Baba ismini daha önce duydunuz mu?” diye sormaya başlar. İnsanların Ali Baba ismi hakkında bir fikirleri olması Jack’i mutlu eder ve site için doğru bir isim olduğunu anlar. İnternetin evrensel bir ortam olduğunu düşünen Jack Ma web sitesinin de adının evrensel olmasını istiyordu. Jack Ma, bu yüzden sitenin adını Alibaba koymuştur.

Bu arada Jack Ma’nın, Alibaba’ya önemli bir aşama kaydettirmesinde yine yaptığı bir başka seyahatin rolü var. Jack Ma, Alibaba’yı ilk kurduğunda burası insanların ürünler hakkında bilgi aldıkları ama satışın dönmediği bir platform idi. Hatta şirket ilk 3 yıl içinde hiç para kazanmamıştır. Bir gün bir restoranta gittiğinde yediği yemeği ödeyeceği sırada garson hesabın ödendiğini ve bir not bırakıldığını söylüyor. Notta: “Ben sizin platformunuzun kullanıcısıyım. Sizin sayenizde çok para kazanıyorum. Sizin de hiç para kazanmadığınızı biliyorum. Bu yüzden yemeğiniz benden” yazıyordu.

Karşılıksız Bir Kazanç: Ali Pay’ın Hikayesi

O dönemde ödeme konusunda yasal prosedürler Alibab’nın önünü tıkıyordu. Jack Ma, bu durum karşısında yapacak bir şey bulamıyor ve yeni bir vizyon kazanmak için Davos’a gidiyor. “Davos Zirvesi”nde bir “Liderlik Oturumu”na katılıyor. Bu paneli dinledikten sonra telefonla ofisindeki arkadaşlarını arayıp acilen aksiyon almalarını istiyor. İşte bu konuşma sonrası “Ali Pay” ödeme sisteminin temelleri atılıyor. Bu ödeme sistemi hayata ilk geçtiğinde insanlar bunun çok aptalca bir fikir olduğunu söylüyorlardı. Ama bugün “Ali Pay” adlı bu sistemin 800 milyon üyesi var.

AliPay Nedir? 

Günümüzde online alışverişte güvenli ve uygun ödeme yöntemleri arasında en çok tercih edilen sistem PayPal’dır. Bu sistem temelde banka bilgileriniz doğrultusunda belirlemiş olduğunuz limitlerde anlık sanal kartlar oluşturarak güvenle alışveriş yapmanızı sağlar. Neredeyse dünyaca ünlü tüm alışveriş sitelerinde PayPal kullanılmaktadır.

AliPay da tıpkı PayPal benzeri yeni oluşturulmuş bir ödeme platformudur. AliPay, Çin Halk Cumhuriyeti’nde vatandaşların güvenli bir şekilde elektronik ortamda alışveriş yapabilmesi için PayPal’a rakip olarak kurulmuştur. Şu sıralar PayPal’ın, Çin devletinden lisans alamama gibi bir sıkıntısı bulunmaktadır. Bu da AliPay’ın kullanım oranını arttırmıştır. Dünyanın en büyük elektronik üreticisi ve tüketicisi durumunda bulunan Çin, kendi ödeme sistemini destekleyerek kendi vatandaşlarının daha güvende hissetmesini sağlamıştır.

Ali Pay’in Mantığı 

AliPay, PayPal’da yapabildiğiniz her şeyin yanı sıra PayPal’da olmayan özellikleri de içeriyor. Örneğin AliPay üzerinden anlık para transferleri, fatura ödemeleri gibi çeşitli bankacılık işlemlerini de rahatlıkla yapabiliyorsunuz. AliPay, Ali Express ve Alibaba.com’un öncülüğünde Çin’de hızla yayılmaya ve kullanılmaya başlanmıştır. Bireysel ve kurumsal hizmetler sağlayan AliPay’dan şu an için sadece Çin Halk Cumhuriyeti vatandaşları yararlanmaktadır. Çin vatandaşlarının yanı sıra Çin’de çalışma vizeleri bulunan yabancı uyruklu insanlar da pasaport numaralarını kullanarak bu sistemden yararlanabilmektedir.

AliPay hamlesinden sonra hızla büyüyen Alibaba.com, e-Bay tarafından satın alınmak istendi fakat Jack MA bu teklifi reddetti.

Jack Ma Hakkında Kısa Kısa

Jack Ma, 2004 yılında Time Dergisi tarafından yılın kişisi için finalist gösterilmiş fakat yılın kişisi seçilememiştir.

Jack Ma, 2005 yılında kendisi gibi Çinli olan Yahoo’nun kurucusu Jerry Yang ile ortak olma kararı almış ve Alibaba’nın hisselerinin %40’ını 1 milyar dolara Yahoo’ya satmıştır.

Jack Ma, 2013 yılında Mayıs ayında, kurulduğu günden beri CEO’luğunu yaptığı şirketten (Alibaba.com’dan) istifa ederek yerini daha genç ve dinamik girişimcilere bırakmıştır.

“Jack Ma”nın Yaşam Felsefesi

Jack Ma bir nevi yaşam felsefesini anlattığı bir konuşmasında şu açıklamayı yapmıştır:

“Yaptığınız her hata aslında sizin için harika bir gelirdir. Bu yüzden kendime ve gençlere şunu anlatıyorum; 20 yaşından önce iyi bir öğrenci olun, girişimcilik yönünde de biraz deneyim kazanabilirsiniz. 30 yaşından önce küçük bir şirkete girin ve birini takip edin. Normalde büyük bir şirkette süreci öğrenmeniz iyidir. Büyük bir makinenin parçasısınızdır. Fakat küçük bir şirkete girdiğinizde; tutkuyu, hayal kurmayı ve birçok şeyi aynı anda yapmayı öğrenirsiniz. Yani 30 yaşınızdan önce, hangi şirkete gittiğiniz değil; hangi patronu takip ettiğiniz önemlidir. İyi bir patron size farklı şeyler öğretecektir.

30 ile 40 yaş arası, çok net bir şekilde düşünüp karar vermelisiniz. Kendiniz için mi çalışacaksınız? Gerçekten girişimci mi olmak istiyorsunuz?

40 ile 50 yaş arasında gerçekten iyi olduğunuz şeyleri yapmalısınız. Artık oradan oraya atlamaya, yeni alanlara açılmaya çalışmamalısınız. Başarılı olma ihtimaliniz var fakat bu yaşlarda ölme ihtimaliniz yüksek. Yani 40 ile 50 arasında iyi olduğunuz alanlara kafa yorun.

50 ile 60 arasında ise genç insanlar için çalışın. Çünkü gençler sizden iyiler. Onlara güvenin, onlara yatırım yapın. İyi yetiştiklerinden emin olun. 60 yaşınızdan sonra zamanınızı kendinize ayırın. Sahile gidin, güneşe uzanın. Normal olarak artık değişmek için çok geç. Endişelenmeyin hata yapın. Düşün, kalkın, tadını çıkarın.”

“Jack Ma”dan Altın Değerinde 11 Söz

• Bugün acımasızdır. Yarın ise daha da acımasız. Yarından sonraki gün ise çok güzeldir.
• Eğer pes etmezsen hala şansın var demektir. Ve eğer küçüksen, gücünden ziyade beynine güvenmelisin ve konsantre olmalısın.
• Eğer ne yapmak istediğini bilen iyi bir takımsak, bizden biri onlardan on kişiyi yenebilir.
• Başarısız olmam önemli değil. En azından başkalarına örnek olabilmişimdir. Ben başarısız olsam bile birisi mutlaka başaracaktır.
• Başaracağız çünkü çok genciz ve asla, asla pes etmeyeceğiz
• Eğer işe 8’de geliyor ve 5’te eve dönüyorsak, şirketimiz bir teknoloji şirketi değildir ve Alibaba asla başarılı olamayacaktır. Eğer 8-5 ruhuna sahipsek gidip başka şeylerle meşgul olmalıyız.
• Rakibinden öğrenmeli, ancak asla ondan kopyalamamalısın. Kopyaladığın an yok olursun.
• Alibaba basit bir iş değildir. Bir rüyadır. Bir amaçtır. Eğer istiyorlarsa Wall Street yatırımcıları bizden nefret etmekte özgürler.
• Eğer büyümek istiyorsanız güzel bir fırsat bulmalısınız. Bugün eğer çok iyi bir şirket haline gelmek istiyorsanız çözebileceğiniz sosyal problemler üzerine düşünün.
• Zeki insanlar kendilerini yönetecek bir aptala ihtiyaç duyarlar. Tüm takım bilim adamından oluşuyorsa, en iyisi onları bir köylünün yönetmesidir. Çünkü onun düşünce tarzı değişiktir. Kazanmak, elinde olayları farklı açılardan görebilen insanlar varsa daha kolaydır.
• E-ticareti yürütmenin en önemli şartı şu an yaptığınız işi şevkle yapmaya devam etmektir.

∴

Dijital dünyanın marka mecrası Branding Türkiye‘nin “Marka İnsanlar” adını taşıyan yazı dizisinin ilk bölümünde Alibaba gibi bir e-ticaret imparatorluğunu kuran Jack Ma’nın yaşam hikayesini okudunuz. Yazı dizimiz iş, sanat, siyaset, spor ve bilim dünyasında taşları yerinden oynatan aksiyonlarıyla öne çıkmış “Marka İnsanlar”ıyla devam edecek.