Marka Çeşitleri: Tescilli Marka / Tescilsiz Marka

A’dan Z’ye Marka Yönetimi konulu yazı dizimizin üçüncü bölümünde “Marka Türleri / Marka Çeşitleri Odağında Markaların Sınıflandırılması” konusuna değinmiştik. Bildiğiniz üzere bu konu; 6 ana başlık ile 14 alt başlıktan oluşuyor. Geçen haftalarda ilk 5 ana başlığı anlattık. Şimdiyse, marka türlerinden altıncısına; “Tescilli Olup Olmamasına Göre Markalar”a yani Tescilli Marka / Tescilsiz Marka konusuna değineceğiz.

Markaların Sınıflandırılması, diğer bir ifadeyle Marka Türleri / Marka Çeşitleri toplamda 6 ana başlık ve 14 alt başlıktan oluşmaktadır. Bu yönüyle Markaların Sınıflandırılması (Marka Türleri) konusunun oldukça kapsamlı olduğunu söyleyebiliriz.

Geçen hafta Marka Türleri’nin beşinci ana başlığı olan “Duyusal Algılamaya Göre Markalar” konusunu anlatmıştık. Şimdi Markaların Sınıflandırılması konusunun altıncı ana başlığına geçiyoruz: “Tescilli Olup Olmamasına Göre Markalar” (Tescilli Marka / Tescilsiz Marka)

Tescilli Olup Olmamasına Göre Markalar

Marka türleri / marka çeşitleri, “Tescilli Olup Olmamasına Göre Markalar” olmak üzere 2 alt başlıkta toplanmıştır.

Bunlar;

Tescilli Marka
Tescilsiz Marka

Şimdi sırasıyla bu 2 alt başlık çerçevesinde marka türleri konusunu, “Tescilli Olup Olmamasına Göre Markalar” perspektifinde açıklayacağız. Açıkçası ismiyle müsemma bir konu olduğu için uzun ve detaylı açıklamalar yapma taraftarı değilim. Genel hatlarıyla Tescilli Marka / Tescilsiz Marka kavramlarını açıklayıp ardından önemli gördüğüm noktalara değineceğim.

Tescilli Marka Nedir?

Tescilli marka; Türk Patent Enstitüsü’nün belirlediği hukuki şartlar ile uluslararası hukukun marka-patent protokolleri çerçevesinde belirlediği sınırlara ve yaptırımlara uygun olarak, marka üzerindeki sahipliği ifade eder.

Kısa bir hatırlatma yapalım; markalar açısından ülkemizdeki ilk yasal düzenleme 28.04.1304 tarihli Alameti Farika Nizamnamesi’dir. 03.03.1965 tarihli ve 551 sayılı Markalar Kanunu olarak adlandırılan yasal düzenlemenin yerini ise, 24.06.1995 tarihli ve 556 sayılı “Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” (556 sayılı KHK) almıştır.

556 sayılı KHK’nin 1/I. maddesinde Kararnamenin temel amacı ifade ediliyor. Şöyle ki; bu KHK’nın nihai misyonu tescilli markaların korunmasını sağlamaktır. Söz konusu hükmün aynen ifadesi ise şöyledir; “Bu Kanun Hükmünde Kararname’nin amacı, bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine uygun olarak tescil edilen markaların korunmasını sağlamaktır.”

Bu Kararnamenin 6. ve devamındaki maddeleriyle özellikle 23. ve devamı maddelerinde, bir markanın tescil edilmesiyle ilgili sorumluluklara ve meselenin nasılına detaylı bir şekilde yer verilmiştir.

Başlarken çok detaya girmek istemediğimi belirtmiştim. O yüzden bu bilgiler ışığında tescilli marka konusunu noktalayacağım. Önceki makalelerimizde zaten bir markanın ulusal ve uluslararası tescil standartlarının neler olduğuna dair detaylı inceleme yapmıştık.

TPE standartları, Madrid Protokolü, Topluluk Markası, Paris Anlaşması, Tanınmış Marka vs. şeklinde ayrı ayrı değerlendirdiğimiz her bir marka türü aslında tescilli marka konusunun bir parçasıdır. Bu nedenle tescilli marka konusunu daha iyi anlamak için A’dan Z’ye Marka Yönetimi yazı dizisini baştan itibaren okumanızı öneririm.

Tescilsiz Marka Nedir?

Marka hukukunda, bir markayı hukuki açıdan güvenceye almak marka tescili ile mümkündür. Ancak bu tek ve son seçenek değildir. Tescilsiz marka olarak adlandırılan ve hukukta da yeri olan marka koruması odağında ayrı bir konu vardır. Ancak yine de, bu konuya başlarken markanızı tescil ettirmenizde yarar var önerisini dillendirmek isterim.

Evet, 556 sayılı KHK; tescilli markalar ile bu markaların korunması için hazırlanmıştır. Doğal olarak markaların korunması söz konusu olduğunda, “tescilli markalar” baz alınmıştır. Fakat ticaret hayatında bazen tescilsiz markaların da kullanıldığı görülmektedir. 556 sayılı KHK, iş dünyasındaki bu gerçeği göz ardı etmeyerek kısıtlı da olsa tescilsiz markaların korunmasına da imkân sağlamıştır. Ancak burada şu sözcüğü gözden kaçırmayalım; “kısıtlı da olsa” dedik. Evet, 556 sayılı KHK’nin bu koruması sınırlıdır. Bunun için de tescilsiz markaların korunması amacıyla çoğu kez Ticaret Kanunu’nun haksız rekabete ilişkin hükümlerine başvurmak bir gereklilik halini almıştır.

Özetlemek gerekirse 556 sayılı KHK, tescilsiz markayı direkt olarak değil, belirli şartların gerçekleşmesi durumunda diğer bir ifadeyle dolaylı bir şekilde korumaktadır. Daha doğrusu korumaya çalışmaktadır. Buna ek olarak tescilsiz marka için sağlanan bu sınırlı koruma hükümleri kısmen tanıtma işaretleri ile tanınmış markalar açısından da söz konusu olmaktadır.

Tescilsiz Marka Hangi Şartlarda Korunur?

Pozitif düzenleme açısından bakıldığında, 556 sayılı KHK’nın tescilsiz marka sahiplerine markalarını koruma açısından tanıdığı tek imkan 8. Maddenin üçüncü fıkrasında düzenlenmiştir. İşte o 8. maddenin 3. fıkrasında yer alan, tescilsiz markanın korunmasına ilişkin o kısım;

“Tescilsiz bir markanın veya ticaret sırasında kullanılan bir başka işaretin sahibinin itiraz etmesi üzerine tescili istenen marka, aşağıdaki hallerde tescil edilmez.

Markanın tescili için yapılan başvurudan önce veya markanın tescili için yapılan başvuruda belirtilen rüçhan tarihinden önce bu işaret için hak elde edilmiş ise,
Belirtilen işaret sahibine daha sonraki bir markanın kullanımını yasaklama hakkını veriyorsa”

∴

Buradan da anlaşılacağı üzere 556 sayılı KHK, aslında sadece tescilsiz marka sahiplerine bir itiraz hakkı (TTK. m. 35) veriyor.

Böylece tescilsiz marka için bir koruma sağlamış oluyor. Özetlemek gerekirse, markayı kullanmasına rağmen tescil işlemini yerine getirmemiş yani markasını hukuki olarak korumaya almamış bir kişi ya da kurum, kullandığı markanın aynısı veya benzeri bir başka şahıs/kurum tarafından tescil ettirilmek istendiğinde Türk Patent Enstitüsü’ne itiraz edebiliyor.

TPE bu itirazı inceleyip itiraz eden kişiyi haklı bulursa, tescili istenen marka sahibinin talebi reddedilecektir. Böylece önceden beri tescilsiz olarak kullanılan bir marka, daha sonra başkası tarafından tescili istenen marka karşısında korunmuş olacaktır. Diğer bir ifadeyle tescilsiz marka hukuki bir statü kazanmış olacaktır.

∴

Konuyu sonlandırmadan önce tescilsiz markanın korunmasına ilişkin hak iddia edilebilecek durumları genel başlıklar halinde vermek istiyorum.

Tescilsiz markanın korunması yönünde hak iddia edilecek durumlar;

Tanıtma işaretleri açısından
Sinai haklar açısından
Tanınmış marka statüsü açısından

şeklinde özetlenebilir.

A’dan Z’ye Marka Yönetimi

A’dan Z’ye Marka Yönetimi konulu yazı dizimizin “Marka Türleri / Marka Çeşitleri” bölümünde yer alan başlıklardan biri olan “Tescilli Olup Olmamasına Göre Markalar” (Tescilli Marka / Tescilsiz Marka) konusuna değindik. Böylece markaların sınıflandırılmasına dair 6 ana başlıktan altıncısını da değerlendirmiş olduk. Yani A’dan Z’ye Marka Yönetimi yazı dizisinin içerisinde yer alan markaların sınıflandırılması konusunun bitirmiş olduk. Ancak yazı dizisi devam ediyor. Sonraki makalede marka odaklı farklı bir konuya değineceğiz.