Görmezden Gelinen Gerçek: Mobbing Ve Sebepleri

Cinsiyet, kıdem, tecrübe, yaş fark etmeksizin iş hayatındaki herkesin başına gelebilen ve kurumsal geleceği tehdit eden mobbing kavramını sizin için inceledik. İşte, “Görmezden Gelinen Gerçek: Mobbing Ve Sebepleri”

İş hayatına adım attığımız an itibariyle tabir-i caizse kurtlar sofrasına oturmuş oluruz. Ülkemizde gerek özel sektör gerekse kamudaki kadrolaşma, liyakatsiz yükselme, torpil ve benzeri adaletsiz uygulamalar neticesinde mevcut sistemin korunması adına mobbing yani duygusal şiddet, psikolojik taciz vakaları da hızla artmaktadır. Peki nedir bu mobbing?

Mobbing Nedir?

TDK’ya göre mobbing;

“İş yerlerinde, okullarda vb. topluluklar içinde belirli bir kişiyi hedef alıp, çalışmalarını sistemli bir biçimde engelleyip huzursuz olmasına yol açarak yıldırma, dışlama, gözden düşürme.”

şeklinde tanımlanıyor. Bu tanımı ve kariyer yolculuğumuz boyunca edindiğimiz deneyimleri, şahit olduğumuz vakaları göz önüne alırsak mobbing ile ilgili şu tanım da yapılabilir;

“Mobbing, iş hayatında gücün ya da pozisyonun kötüye kullanılmak sureti ile sistematik olarak psikolojik taciz, yıldırma, baskı, tehdit gibi çeşitli şekillerde uygulanan duygusal saldırı olarak tanımlanabilir.”

Mobbing Ve Sebepleri

Girişte de söylediğimiz gibi mobbing yaş, cinsiyet, ırk, statü ayrımı olmaksızın kişiyi iş yaşamından soğutan, dışlayan ve kasıtlı olarak yapılan bir eylemdir. Öte yandan iş hayatında mobbinge uğrayanlar genellikle kurumun en yaratıcı, etik ve en yetkin olanlar bireyleridir.

Bu kişilere mobbing uygulayanlar, bunu yapma nedeni ise o kişi ya da kişileri kendi pozisyonuna tehdit olarak algılamasından kaynaklanmaktadır.

Hani Kurumsaldık podcast serisinin 11. bölümünde Akademisyen, Yazar Mürsel Ferhat Sağlam’ın da bahsettiği gibi, mobbingi uygulayan kişinin liyaket sahibi olmayışı, kendini yetersiz hissetmesi ve bunların dışarıdan algılanacağına dair taşıdığı kaygı o kişinin mobbing yapmasına neden oluyor. Bu arada ilgili yayını dinlemek için yazının sonunda yer alan bağlantıya tıklayabilirsiniz.

Mobbingin Sonuçları

Buraya kadar mobbing ve sebepleri üzerine kısa bir değerlendirme yaptık. Böylece mobbing nedir? Neden yapılır? Sebepleri nelerdir? sorularına kısa da olsa yanıt verdik. Peki mobbingin, kurban (mağdur) üzerindeki etkileri nelerdir? Şimdi de bunlardan bahsedelim. İşte mobbingin sonuçları;

• Mağdurun çalışma isteğinde azalma,
• Görev ve sorumluluklara odaklanamama,
• Çalışma arkadaşları ve diğer yöneticilere karşı güvensizlik,
• Özgüveninde azalma
• Performans kaybı,
• Sürekli artan kaygı ve stres.

Görmezden Gelinen Gerçek

Mobbing sadece üstlerden astlara uygulanan psikolojik bir taciz değildir. Nadir olarak gözlemleniyor olsa da zaman zaman astlar da üstlere mobbing uygulayabilmektedir. Bunun örneklerine rastlanmaktadır. Ancak sıklıkla karşı karşıya kaldığımız ve yargıya da yansıyan vaka örneklerinde genellikle işverenler ya da yöneticiler çalışanlarına mobbing uyguluyor. Bunun yapılmasındaki en önemli neden, kişiyi istifaya zorlayarak ihbar ve kıdem tazminatı ödememek. Ayrıca çalışanları baskı altında tutarak izin kullanmalarını engellemek, fazla mesai ödemesi yapmamak da işverenlerin mobbing uygulama nedenleri arasındadır.

∴

Bir diğer mobbing çeşidi alt personelin kendi arasında gerçekleşendir. Çalışanın başka bir çalışana mobbing uygulamasının arkasında ise çoğu kez işverene daha yakın olabilmek, mağduru kendi statüsünde rakip ve tehdit olarak görmesi ve performansa dayalı ödemelerden daha fazla mesai/prim alabilmek yatıyor. Öte yandan çok az bir oranda, çalışanlar arası şahsi konular da mobbing sebepleri arasında yer alıyor.

Nasıl Şikayet Edilir?

Mobbing sadece mağduru iş hayatından uzaklaştıran, performans ve başarısına balta vuran psikolojik bir baskıdan daha ötesidir. Mobbing adli bir suçtur. Bu yüzden mobbing uygulayanlar için; Türk Ceza Kanunu’nun 105’nci maddesinde şöyle denmektedir:

“Bir kimseyi cinsel amaçlı olarak taciz eden kişi hakkında mağdurun şikâyeti üzerine, üç aydan iki yıla kadar hapis cezasına veya adli para cezasına hükmolunur. Bu fiiller; hiyerarşi, hizmet veya eğitim/öğretim ilişkisinden kaynaklanan nüfuzu kötüye kullanılmak suretiyle ya da aynı işyerinde çalışmanın sağladığı kolaylıktan yararlanılarak işlendiği takdirde, yukarıdaki fıkraya göre verilecek ceza yarı oranında artırılır. Bu fiil nedeniyle mağdur; işi bırakmak, okuldan veya ailesinden ayrılmak zorunda kalmış ise verilecek ceza bir yıldan az olamaz.”

Mobbingi önlemek amacı ile ALO 170 çağrı merkezi hizmet vermektedir. Mobbinge uğrayan mağdurlar özel sektör ya da kamu farketmeksizin BİMER (Başbakanlık İletişim Merkezi), CİMER (Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi), Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri aracılığı ile mobbing şikayeti yapabilirler.

Bu arada ALO 170’e gelen şikâyetlerin yüzde 44’ü işverenlerin amacının tazminattan kaçarak işçi çıkarmak olduğu ve bu nedenle mobbing uygulayarak istifaya zorlamayı tercih ettikleri görülmekte. Bununla birlikte ALO 170’e son iki yılda gelen şikâyetlerin yüzde 20’sinde çalışanlar, istifaya zorlandıklarını bildiriyor. Daha da kötüsü mobbinge uğrayan ve psikolojik tacize direnemeyerek istifa etmek zorunda kalanlar işten kendi istekleriyle ayrıldıkları için işsizlik sigortası ve diğer sosyal şartlardan da yararlanamıyor.

Görmezden Gelinen Gerçek olarak betimlediğimiz mobbinge dair gerçekleştirdiğimiz detaylı yayında mobbing nedir, çeşitleri nelerdir, mobbing sürecinde yapılması gerekenler, mobbingin sosyal ve hukuki boyutu gibi sinir ucuna değen konulara değindik. Konuya dair daha fazla bilgi için Hani Kurumsaldık’ın 11. Bölümünü dinlemenizi tavsiye ederiz.

MOBBİNG GERÇEĞİ (11. BÖLÜM) – Dinle